شمال نیوز: چند روزی‌ است که سوژه‌ای در فضای مجازی دست به دست می‌چرخد و از قتل دختر ۱۴ ساله تالشی توسط پدرش خبر می‌دهد و هر که هم از راه می‌رسد به آن ناخنکی می‌زند که بی شباهت با محتوای فیلم "خانه پدری" ساخته کیانوش عیاری نیست.

"خانه پدری" که در سال ۱۳۸۹ تولید شد، بخاطر وجود یک صحنه قتل دلخراش که از آن به عنوان ترویج فرهنگ خشونت یاد شده است حدود یک دهه اجازه اکران نگرفت تا کارگردانش از رنج توقیف آن ۶ سال نتواند فیلمی بسازد، البته اکران کوتاه مدت آن در سال ۹۳ هم چندان راه به جایی نبرد تا اینکه فیلم پس از ۹ سال در آبان ۹۸ آن هم به صورت محدود اجازه اکران در سینما را به خود گرفت.

داستان این فیلم از اواخر دوره‌ی قاجار و اوایل دوره‌ی پهلوی آغاز، و در نهایت به دوره کنونی ختم می شود، قصه‌ی پدری است که به همراهی پسرش، دخترش را به جرم اینکه آبروی خانواده را برده است، می‌کُشد و در خانه‌اش به خاک می‌سپارد؛ این فیلم روایت سه دوره‌ی تاریخی ۸۰ ساله‌ی ایران است که به تبعیض های فرهنگی و اجتماعی نسبت به زنان در مسیر تاریخی کشور اشاره دارد.

به گفته‌ی فیلمساز او قصه این فیلم را بر اساس ماجرایی واقعی که در سال‌های دور اتفاق افتاده است ساخته و به گفته‌ی برخی از منتقدان این فیلم نه تنها به ترویج خشونت نمی‌پردازد بلکه حامی زنان جامعه است.‌

حتی اگر به نقل از فیلمساز، خانه پدری را بر اساس یک قصه واقعی هم بدانیم، عدم باور پذیری شخصیت‌ها در فیلم کاملا مشهود است که این نشان از کارگردانی ضعیف یا بازی بدِ بازیگران کارکُشته‌ی فیلم ندارد بلکه معلولِ دور بودن قصه از دنیای فرا داستانی جامعه ما است.

با وجود تبعیض های جنسیتی موجود در جامعه‌ی ما آیا به راستی این فیلم، مدافع حقوق زنان ایرانی است؟ در هنر سینما، دوربین، نشان‌دهنده افکار و اهداف یک فیلمساز است و دوربین هیچ‌گاه به ما دروغ نمی‌گوید بلکه آنچه که در خودآگاه و ناخودآگاه کارگردان شکل گرفته را به معرض دید می‌گذارد.

در صحنه های مختلف این فیلم، میزانسن ها و نمای دوربین به گونه ای طراحی شده که نه تنها همراه با شخصیت های مونث قصه نیست بلکه در موارد بسیاری همراه با شخصیت های مرد قصه حرکت می‌کند و ناخودآگاه فیلمساز را برای مخاطبِ تیزبین، روشن می‌نماید.

اینکه جامعه ما چه امروز و چه در طول تاریخ در معرض فسادهای خاموشی همچون کودک کشی، دختر کشی یا آزارهای جنسی و... بوده بر کسی ناپیدا نیست اما چیزی که پیداست تاثیر بالای رسانه های تصویری همچون هنر هفتم در جریان زندگی مردمِ یک جامعه است.

تاثیر انکار ناپذیر هنر بر شکل‌گیری فرهنگ در هر جامعه‌ای، زوایای مختلفی دارد، تا جایی که بسیاری از قدرت‌های جهانی سال‌هاست که سلاح‌های خود را در قلافی نگه‌داری می‌کنند که هنر، آن را تزئین کرده است چرا که در دهه های اخیر شاهد ساخت فیلم ها و سریال هایی بوده ایم که پس از چندی محتوای آن آثار، منجر به اتفاقی در دنیای واقعی شده است. برای مثال در تاریخ سینمای جهان ده ها فیلم ساخته شده که در آن قتل هایی صورت گرفته که پس از مدتی در دنیای واقعی هم مشابه آن رقم خورده است.

یعنی دیگر امروز آن دورانی که فیلم ها، ماجرای خود را از واقعیت اقتباس می‌نمودند به سر که نیامده اما در کنار آن، این واقعیتِ جامعه جهانی است که خواسته یا ناخواسته از فیلم ها و سریال ها، تاثیرات به سزایی می‌پذیرند.

واقعیت این است امروز که سینما یکی از بزرگترین ابرقدرت‌های فرهنگ سازی در دنیا محسوب می‌شود که تاثیر کوچک‌ترین نمای ظاهر شده بر آن را به سرعت می‌توان در میان مردم کوچه و بازار دید. به همین خاطر استفاده از این دنیای مدرن و در عین حال لذت بخش، وسیله‌ای تازه برای نشان دادن فرهنگ‌ ها و اندیشه‌هایی است که شاید به سختی بتوان با زبان روزمره بیان کرد.

همه این موارد را بیان نموده ام تا به این نکته برسم که ساخت آثاری چون "خانه پدری" نه تنها صورتی از مسئله ای را پاک نکرده بلکه بیش‌تر آتشِ زیر خاکستری برای پدیده های خاموش موجود در جامعه ما شده است و خروجی آن را می‌توان همین قتل فجیعانه دختر نوجوان تالشی توسط پدر دانست که این خود قطره‌ی کوچکی از اقیانوس آسیب‌های اجتماعی در جامعه کنونی ماست.

کافیست کمی در اطراف خود دقت کنیم آن وقت تاثیر رسانه‌ها به ویژه رسانه‌‌ای تصویری همچون سینما را بر زندگی و اجتماعِ خود خواهیم دید. مثلا در هنگام پخش فیلم ها یا سریال های خیابان خلوت کن و پرطرفدار یا حتی در انیمیشن‌های محبوب و نوستالژیک از طریق پدیده مُد، شاهد الگوسازی و نشر کلمات و اصطلاحات این رسانه ها در کلامِ مردم و تاثیرپذیری از پوشش شخصیت‌های محبوب آن در بین سنین مختلف مردم جامعه هستیم که به طور طبیعی در نگاهی عمیق‌تر می‌توانیم این تاثیر پذیری و الگوسازی را در اخلاق، رفتار و جریان رئالِ زندگی مردم در اجتماع نیز پیدا کنیم.

"خانه پدری" بخش کاملی از واقعیت جامعه ما نبوده اما در ساختنِ جامعه این چُنینی به شدت تاثیرگذار بوده است.

به قلم: رضا مبینی