ناصر مردانی: سه مشکل عمده ای که بعد از متوقف کردن سریال "در حاشیه" گریبانگیر جامعه ی پزشکی کشور خواهد شد.

سریال "در حاشیه" به کارگردانی "مهران مدیری" کارگردان مطرح سریال های طنز تلویزیونی در ایران این روزها موضوع دعوای بین شبکه ی ۳ سیما و جمعی از پزشکان شده است.

پزشکان معترض معتقدند در این سریال به حرفه ی پزشکی توهین می شود و رفتارهای نشان داده شده ی کادر درمانی در سریال با واقعیت سازگار نیست. اینکه این ادعای پزشکان معترض چقدر دقیق، درست و از دیدگاه هنر نمایش و حقوق فردی و اجتماعی قابل طرح می باشد موضوعی است جداگانه که این روزها در مورد آن بحث های فراوان و خوبی مطرح شده است. اینکه یک اثر نمایشی طنز چقدر باید مواظب حرفه های اجتماعی، لهجه های گوناگون، قومیت های مختلف، ادیان، مذاهب...باشد مسئله ای است پیچیده اما اینکه گروه های مختلف اجتماعی موقعیت و حیثیت خود را با پخش یک سریال طنز در خطر ببینند هم مسئله ی نگران کننده ای است. باید دید چرا سطح تحمل در جامعه تا این حد پایین آمده که حتی طنز هم قابل تحمل نیست. پزشکان به عنوان بخش تحصیلکرده ی جامعه که نزدیک به یک دهه از عمر خود را در محیط های دانشگاهی و علمی سپری می کنند اگر توانایی نقد طنز آمیز را نداشته باشند پس چه انتظاری از مراجع قدرت در جامعه داریم که پذیرای نقد باشند و متاسفانه اتفاقات اخیر نشان می دهد که نقد ناپذیری نه رفتاری اضافه شده و تحمیل شده به جامعه ی ما که رفتاری نهادی است و در متن جامعه حضور و ظهور دارد و فقط مخصوص ارباب قدرت نیست.

برخی گمانه زنی ها حاکی از آن است که قرار است تولید این سریال متوقف شده و به ۹۰ قسمت پیش بینی شده نرسد. اگر این خبر درست باشد در آن صورت باید توقف این سریال را به عنوان یک پیروزی برای پزشکان معترض دانست اما این پیروزی حد اقل سه مشکل بزرگ را نیز برای کلیت جامعه ی پزشکی به ارمغان خواهد آورد. اولین مشکل بالا رفتن شدید توقعات و انتظارات جامعه از پزشکان و مراکز درمانی است. مردم عاملین توقف سریال طنزی را که شب ها برای دقایقی ایشان را سرگرم می کرد و لبخندی هر چند اندک بر لبانشان می آورد زیر سؤال خواهند برد و از این پس کوچکترین کاستی را در بیمارستان ها نخواهند بخشید و اگر کارمندی در یک درمانگاه در کار خود اشتباه یا کم کاری کند بلافاصله به او و همکارانش یادآوری خواهند کرد که "دیدید مهران مدیری درست می گفت؟!" در حالی که اگر این همه حساسیت جامعه ی پزشکی برانگیخته نشده بود و سریال طنز تلویزیونی در حد خودش نگه داشته می شد شاید ربط دادن هر نقص و کاستی به بیان حقیقت در سریال "در حاشیه" موضوعی بی اساس جلوه می کرد.

مشکل دومی که پزشکان پس از موفقیت در توقف سریال "در حاشیه" با آن مواجه خواهند شد جنبه ی حقیقی و واقعی پیدا کردن داستان ها و اتفاقات این سریال است. اتفاقات نمایش داده شده در سریال "در حاشیه" برای سرگرمی مخاطب در قالب طنز ساخته و پرداخته شده و البته از عنصر اغراق نیز استفاده ی فراوان برده است. صحنه ی جا ماندن حلقه ی ازدواج به همراه جعبه ی آن و صورتحساب چند متری در در شکم بیمار، عمل پیوند "آپاندیس" یا عکس "سلفی" گرفتن در رادیولوژی...اینها همه جنبه ی فانتزی و خیالی قوی دارد که بر جنبه ی واقعی و حقیقی آن غلبه دارند اما همه ی این صحنه های خیالی و فانتزی بعد از واکنش تند پزشکان خشمگین صورت دیگری به خود خواهند گرفت و این اتفاقات عجیب و غریب که بیشتر برای گرفتن خنده از تماشاگر ساخته شده اند ناگهان رنگ حقیقت و واقعیت پیدا خواهند کرد و ذهن تماشاگران را به این نکته متوجه خواهند ساخت که شاید این اتفاقات واقعا دارد در بیمارستان ها می افتد وگرنه چه لزومی داشت جامعه ی پزشکی در این سطح به این صحنه ها اعتراض کنند؟!

مشکل سومی که این نوع اعتراض ها برای جامعه ی پزشکی به وجود خواهد آورد شک و تردید فیلمسازان برای دستمایه قرار دادن سوژه هایی است که نقش اول آنها پزشک، پرستار یا کارمند یک مرکز درمانی باشد که این موضوع در بلند مدت به نفع صنف بهداشت و درمان کشور نخواهد بود و ارتباط این حوزه ی مهم خدمات اجتماعی با مردم و جامعه را دچار خلل خواهد کرد. نباید فراموش کرد پزشکان از تاثیر اجتماعی سریال "در حاشیه" نگران هستند پس به همین میزان باید از فراموش شدن تدریجی خود در عرصه های فرهنگی و هنری نیز نگران باشند چرا که از قدرت رسانه ای همچون تلویزیون و هنری چون نمایش به خوبی آگاهند که اگر نبودند از پخش سریال مهران مدیری به فغان نمی آمدند!

سریال "در حاشیه" از نظر موضوعی تفاوت چندانی با بقیه ی کارهای شاخص "مهران مدیری" ندارد. در چند کار این طنز پرداز تلویزیونی اغلب "سیامک انصاری" در نقش یک فرد آگاه و دلسوز وارد جامعه و مجموعه ای می شود که پر است از آدم های نادان، نا آگاه، بی توجه به وظایف اجتماعی و بسیار خودخواه که سعی دارند او را هم مثل خودشان کنند و این تنها آدم آگاه و مقید به وظیفه ی اجتماعی را از نفس بیاندازند و اصلا کشمکش دراماتیک نمایش میان این فرد آگاه و بقیه ی آدم های بی قید اطرافش به سامان می رسد. در "شب های برره" و "قهوه ی تلخ" همین موضوع وجود دارد و به نوعی دیگر در "در حاشیه" نیز تکرار می شود اما در "شب های برره" و "قهوه ی تلخ" سیامک انصاری وارد یک جامعه ی خیالی می شود پس صدای آنچنانی از کسی در جامعه ی واقعی در نمی آید اما در "در حاشیه" مهران مدیری، سیامک انصاری را به یک فضای واقعی می فرستد و البته هزینه ی این انتخاب برای او کم هم نیست. شاید مهران مدیری از سکانس های اتاق عمل در سریال "شوخی کردم" و بازخوردهای اغلب مثبت در میان مخاطبان خیلی ذوق زده شده بود که تصمیم به ساخت "در حاشیه" گرفت اما امروز دریافته که در چه راه مشکلی قدم برداشته و ممکن است حتی آخر این بازی به ضرر او تمام شده و مغلوب پزشکان شود. پزشکانی که شاید از توقف این سریال سرمست شوند اما خیلی زود باید هزینه های گزاف آن را در طولانی مدت بپردازند.

پزشکان را صبر و تحمل باید...