آخرین عناوین
پربیننده ترین عناوین
|
واکاوی عملیات والفجر8 به زبان سردار مرتضی قربانی
دریادلان شمال/در طول هشت سال دفاع مقدس رزمندگان اسلام، عملیاتها و فداکاریهای بسیاری انجام دادند که هر یک به نوبه خود از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان، عملیات والفجر 8 از بسیاری جهات با سایر عملیاتها تفاوتهای بارزی داشت، چون انجام آن بر روی کاغذ و به نظر قریب به اتفاق فرماندهان جنگ در جهان غیرممکن به نظر میرسید. عبور از رودخانه همواره یکی از مشکلات ارتشهای جهان است. اما نیروهای عمل کننده در این عملیات با عبور از رودخانه اروند که به رودخانه وحشی مشهور است، تعجب دنیا را برانگیختند. ناگفته های سردار مرتضی قربانی، رئیس سازمان موزه دفاع مقدس و فرمانده لشکر ویژه 25 کربلا در دوران دفاع مقدس را در مورد عملیات غرورآفرین والفجر8 می خوانیم. ***** شهیدطوسی/سردارقربانی/شهیدباقرزاده/شهیدعلی اصغر بصیر/شهید حاج بصیر
*موقعیت شهر فاو فاو یک شهر بندری در شبه جزیره فاو است که در منتهیالیه جنوبشرقی عراق قرار دارد که از یک طرف به رودخانه اروند، از طرف دیگر به خور عبدالله و از سویی به خلیج فارس محصور و مجموعاً توسط سه جاده آسفالته و شوسه به بصره و بندر امالقصر، پایگاههای دریایی عراق و از آنجا به مرکز کشور عراق متصل میشود. این نقطه از خاک عراق محل عبور لولههای نفتی است که دو لوله نفتی بزرگ برای اسکله «البکر» و «الامیه» از این شهر عبور میکند. همچنین مخازن و منابع بزرگ نفتی در شهر فاو قرار دارد. این شهر تقریباً یک شهر نفتی است که بیشتر ساکنان آن در شرکتهای نفتی و بخشی دیگر نیز به کار ماهیگیری،نخلستان و غیره مشغول بوده و هستند. از نظر موقعیت جغرافیایی نظامی، منطقهای و سیاسی، این شهر در یک موقعیت بسیار ایدهآل برای عراقیها و یک نقطه شناخته شده در اذهان کشورهای دنیا، جهان اسلام و عموم سیاسیون و دولتمردان بود؛ بنابراین با ورود به این شهر میتوانستیم بسیاری از مشکلات جنگ تحمیلی را حل کنیم.
سرداران شهید: علی اصغر خنکدار/محمدحسین باقرزاده/علی رضا بلباسی
*انگیزه فتح فاو از همان سال اول جنگ. آن زمانی که بنده 11 ماه در محاصره شهر آبادان بودم، ماهی یک بار با موتورسیکلت به انتهای جنوب جزیره آبادان میرفتم و در نقطه مقابل که به آن اروند کنار میگویند، میایستادم و با دوربین شهر فاو را تماشا میکردم و در ذهن خودم این موضوع را مرور میکردم که اگر ما شهر فاو را تصرف کنیم بسیاری از مشکلات ما در جنگ حل میشود. در آن زمان با وجودیکه در محاصره بودیم، در تنگنا بسر میبردیم و مهمات و آذوقه و امکانات نداشتیم، فکرمان این نبود که فقط در مقابل عراقیها که به کشورمان تجاوز کردند، پدافند کنیم و بس. بلکه در فکراجرای طرحها، برنامهها و نقشههای مختلف برای مقابله با دشمن و وارد آوردن ضربه کاری به آن نیز بودیم. یکی از آن نقشهها و طرحها که در ذهن من خطور کرده بود،این بود که شهر فاو را بگیریم. لذا در بحثها و جلساتی هم که برای عملیات «ثامنالائمه»، «طریق القدس»، «بیتالمقدس» و «فتحالمبین» برگزار میشد، گاهی اوقات به این قضیه اشاره میکردم و به فرماندهان میگفتم اگر فاو را تصرف کنیم، میتواند برای ما تعیین کننده باشد. در آن زمان مسئول ایستگاه هفت و دوازده «جاده اهواز – آبادان و آبادان – ماهشهر» بودم و مقابلمان هم گردان «قادسیه» و لشکر سوم عراق که لشکر زرهی بود، مستقر بودند.
سردار مرتضی قربانی و سردار عبداله عمرانی
*تأسیس قرارگاه مخصوص پیرامون عملیات والفجر هشت قوت گرفتن تصرف فاو، دقیقاً از سال 1362 به صورت محرمانه شکل گرفت. یعنی زمانی که ما در هورالعظیم مستقر شدیم و تواناییهای آبی- خاکی مان را چک کردیم، بحث عبور از رودخانه، انجام عملیات و جنگ در دریا در ذهنمان خطور کرد و بحث فاو مطرح شد و تقریبا در شهریورماه سال 1364 مقدمات طرحریزی و توجیه تعداد انگشت شماری از فرماندهان آغاز شد که برادر محسن رضایی فرمانده کل سپاه، قرارگاه مخصوصی را پیرامون عملیات والفجر هشت و تصرف شهر فاو تاسیس کرد و در این قرارگاه کسانی که قرار بود با اعتقاد و یقین بحث عملیات در فاو را پیگیری کنند جمع میشدند و در جلسات شرکت میکردند.
حاج بصیر/شهید طوسی/سردار قربانی/شهید بلباسی
*مشخص شدن خط حد و مأموریت لشکرها در این مدت شش ماه یعنی از شهریور تا بهمن سال 1364 جلسات مختلفی برگزار شد که مهمترین آن تعیین خط حد لشکرها بود؛ یعنی فرمانده لشکرها خدمت سردار محسن رضایی، سردار صفوی، سردار رشید و سردار محتاج میرسیدند و خط حد و مأموریت لشکرشان را با در نظر گرفتن تواناییهایشان انتخاب میکردند. من نیز مانند همه فرمانده لشکرها، یک روز حدود سه ساعت با آنها صحبت کردم و نهایتاً به سراغ حدود دو کیلومتر خط حد شهر فاو رفتم و گفتم آمادگی دارم شهر فاو، اسکلههای نفتی و پایگاههای موشکی مستقر در آن که کشتیهایمان را در خلیج فارس هدف قرار میدادند را با همه مشکلات و سختیهای موجود، تصرف و تأمین و در مقابل پاتکهای احتمالی دشمن نگهداری کنیم که همه اینها در 90 روز جنگ شبانهروزی پیشبینی میشد. آقا محسن و برادر محتاج خیلی با من بحث کردند و گفتند: طرحت چیست؟ برنامهات چیست؟ من گفتم: الآن در این جلسه مقدماتی نمیتوانم بگویم، ولی میروم و روی آن کار میکنم و بعد از برنامهریزی و شناسایی، طرحها را تقدیم میکنم. به هر جهت دستور مأموریت در آبان ماه سال 1364 به همه لشکرها و به من که فرمانده لشکر ویژه 25 کربلا بودم، ابلاغ شد. همه لشکرها خط حد خودشان را مشخص کردند. ما هم اعلام کردیم، حاضریم شهر فاو را تصرف کنیم و با توکل به خدا و عشق و علاقه این مأموریت خطیر را پذیرفتیم و با گذشت پنج سال از جنگ با این انگیزه آمدیم و گفتیم: «آمادهایم که در این میدان بایستیم و فداکاری کنیم.» و در این راستا اهداف برای ما تعریف شد.
برادران شهید علی اصغر و حسن جان بصیر
*اهداف عملیات والفجر هشت هدف اول انهدام توان رزمی ارتش عراق بود که ما به وسیله این عملیات باید ارتش عراق را مستأصل کرده و در این شبه جزیره منهدم میکردیم. هدف دوم این بود که صدور نفت عراق را به صورت صد در صد قطع کنیم. یعنی اقتصادش کاملاً فلج میشد. اولین هدف این بود که از نظر نظامی ریشه ارتش عراق را بسوزانیم و این منطقه بهترین مکانی بود که میتوانستیم آنها را بکشانیم به اینجا که راه فراری هم نداشتند و منهدمشان کنیم و از طرف دیگر صدور نفت از طریق لوله به طرف اسکهها را قطع کنیم. بعد خورعبدالله که محل تردد کشتیهای جنگی عراقی بود را تصرف کنیم که این هم برای ما خیلی مهم بود، چون کشتیهای جنگی عراق از پایگاه موشکی امالقصر میآمدند کنار اسکله «البکر» و «الامیه» پهلو میگرفتند و از آنجا کشتیهای ما را هدف قرار میدادند و گاهی هم به کشتیهای کشورهای دیگر تعرض میکردند و به نام جمهوری اسلامی ایران تمام می کردند. بنابراین، هدف سوم ما که تصرف خورعبدالله بود، تردد عراق به سمت دریا را به طور کامل صفر میکرد و نیروی دریایی عراق کاملاً فلج میشد. هدف چهارم ما این بود که از این طریق خودمان را به مرزهای کشور کویت نزدیک میکردیم و این امر از نظر سیاسی، نظامی خیلی برای ما مفید بود، چون هم مرز با کویت میشدیم، کویتی که با تمام توان به صدام کمک میکرد. هدف پنجم ما ایجاد یک جبهه بسیار وسیع برای دشمن و یک جبهه بسیار محدود برای خودمان بود و دور تا دور ما به گونهای میشد که عراق نمیتوانست با ما وارد عملیات شود و در مقابل، یک جبهه جنگی گستردهای را برای عراق باز میکردیم و میتوانستیم ارتش عراق را از بصره تا فاو زیر آتش خودمان قرار دهیم و آنها هم هر لحظه دلواپس این بودند که ما از این نقطه پیشروی کنیم.
سردار مرتضی قربانی و حاج بصیر
*چگونگی شناسایی منطقه عملیاتی در خصوص شناسایی باید بگویم چون بنده در عملیات خیبر؛ زمانی که فرمانده لشکر 5 نصر بودم، تجربه موفقی داشتم و از طرف دیگر در آن زمان 45 کیلومتر در داخل خاک عراق نفوذ کرده و منطقه وسیعی از دشمن را تا جاده بغداد – بصره شناسایی کردم و توانستم منطقه مورد نظر را تصرف کرده و حدود 10 روز جاده بغداد و بصره را ببندم، لذا عملیات آبی را کاملا حس کرده بودم و کاملا برچگونگی کار با وسائل ترابری آبی مسلط بودم و در عملیات بعدی یعنی «بدر» نیز به تجربیاتم اضافه شد؛ یعنی در حقیقت با اندوختهای از تجربه و امید قدم به این منطقه گذاشتم. با مشخص شدن خط حد، بدون این که کسی متوجه شود تعدادی از نیروهای اطلاعات و تخریب را از هفت تپه (مقر لشکر ویژه 25 کربلا) به منطقه آموزشی منتقل کردیم و برایشان یک دوره وسیع گذاشتیم، سپس تواناییهایشان را چک کردیم و از این میان تعدادی را برای کار تخریب و شناسایی جدا و به مقابل خط حد نظامیمان در مقابل شهر فاو منتقل کردیم و پس از برگزاری برایشان کلاسهای ویژه حفاظتی و امنیتی، آنها را قرنطینه نظامی کرده و از آنجا شناساییمان را شروع کردیم. اولین شناساییمان در مورد وضعیت خود اروند بود که جریان جزر و مد آب را مشخص کرده و عرض رودخانه و عرض نهرها و باتلاقها را سانت به سانت و متر به متر محاسبه کردیم. الحمدالله همه این محاسبات را برادران ما در سطح خودشان و با توجه به توانایی و تخصصهایی که در درونشان نهفته بود، انجام دادند و تجربه خوبی هم بدست آوردند و بر همین اساس و با توجه به نقاطی که میخواستیم وارد عملیات شویم، خطوط و حد شناساییمان را تعریف کرده و راهکارهای نفوذ به خط دشمن را مشخص کردیم.
سرلشکر شهید طوسی در میان غواصان اطلاعات و عملیات لشکر 25 کربلا
*حساسیت منطقه و نقش خطیر بچه های اطلاعات و عملیات ما به نیروهایی که وارد منطقه عملیات میشدند میگفتیم کسی حق ورود و خروج از منطقه را ندارد. فقط شهید را تخلیه میکنیم و مجروح را هم در خود جبهه مداوا خواهیم کرد، به همین منظور مدرسهای خراب شده را به اورژانس تبدیل کردیم که مجروحها را در آنجا نگه میداشتیم و مداوا میکردیم، همه اینها به خاطر این بود که مبادا کوچکترین اطلاعاتمان در مورد عملیات لو برود و به خاطر اهمیت موضوع شناسایی، «سردار کمیل» که در آن مقطع جانشین لشکر25 بود را در آن منطقه مستقر کردم و چون خود وی نیروی اطلاعات عملیات جنگی بود، همه نیروها را کنترل میکرد. یعنی ما نفر به نفر نیروها را کنترل میکردیم و رفت و آمدهایشان را در آب چک میکردیم، همچنین سرداران شهید «حاج حسین بصیر»، «محمد حسن طوسی»، «مجید کبیرزاده» و «سردار مهری»، «حیدرپور» و «کسائیان» را نیز در آنجا مستقر کردم، حتی این بزرگواران نیز حق تردد نداشتند، مگر با اجازه و به همراه داشتن برگه تردد ویژه که دژبان در عقبه کنترل میکرد. البته ما به همه برادران عزیزمان اعتماد و اطمینان داشتیم، ولی دشمن در سطح وسیع با امکانات مدرن روز و جاسوسان حرفهای و ترفندهای مختلف، اطلاعات را جمعآوری میکرد. ولی الحمدالله این بچههای حزباللهی نشان دادند که با اراده، اعتقاد و ایمانی که دارند، بر هر سلاح و دشمنی فائق میآیند. بنابراین در این مدت به نیروهای اطلاعات و شناساییمان خیلی زیبا خط میدادیم و اطلاعات از آنها میگرفتیم. البته تا آنجایی که لازم بود بنده و یا سردار کمیل با دیگر فرماندهان نیز برای شناسایی میرفتیم. به خاطر اهمیت موضوع در این مدت همه ردهها را برای شناسایی منطقه مورد نظر فرستادم. شاید کسی باور نکند که بنده همه فرماندهان گردانها، گروهانها و دستهها را برای شناسایی فرستادم تا جبهه را که میخواستند در آنجا یقه دشمن را بگیرند و با دشمن بجنگند از نزدیک لمس کنند که این مورد، در تمام نیروهای ما انگیزه ایجاد کرده بود و آن ترس از موانع آب اروند و تجهیزات دشمن از آنها دور شد و بر مأموریت مسلط شدند و یک توکل و توسل عجیبی در آنها ایجاد شد.
از راست: حاجی شیرسوار و شهید طوسی
*رویای صادقانه همسرم قبل از عملیات بنده بعد از اینکه برای انجام عملیات فاو توجیه شدم، یعنی پنج ماه قبل از عملیات، یک شب آمدم منزل (پایگاه شهید بهشتی) و چون خیلی خسته بودم به همسرم گفتم: «کوله پشتی مرا آماده کن. شال گردن و لباس و وسایلی که برای کردستان نیاز است را هم برایم آماده کن.» بعد شام خوردم و خوابیدم و صبح برای نماز بلند شدم. آن روز اولین روزی بود که ما میخواستیم برای شناسایی منطقه فاو برویم، لذا با برادر «عباس محتاج» (فرمانده پیشین نیروی دریایی ارتش) قرار داشتم. خلاصه بعد از نماز، صبحانه خوردم و به همسرم گفتم: «کوله پشتی ما را آماده کردید؟» ایشان گفت: «کجا میخواهی بروی؟» گفتم: «میخواهم بروم مریوان.» البته برنامهام این بود که بروم آبادان، ولی چون اطلاعات نظامیمان را شرعاً به کسی نمیتوانستیم بگوییم. به همسرمان که نزدیک ترین مان بود نیز منطقه اصلی عملیات را نمیگفتیم و فریب را در خانه هم اجرا میکردیم. ایشان به من گفت: «مطمئنی که میخواهی بروی مریوان؟» گفتم: «چطور؟ الآن با آقا محسن در کرمانشاه قرار داریم و از آنجا میخواهیم برویم مریوان.» گفت: نه! بنشین با تو کار دارم.» گفتم: «بفرمائید» گفت: «من دیشب خواب دیدم شما در یک منطقهای میخواستید عملیات کنید که پر از نخلستان بود و از جایی مثل دریا میخواستید عبور کنید و در مقابلتان یک قلعه بسیار عظیمی بود که یک درب آهنی بزرگ داشت و شما آمدید در صحنه و عملیات را شروع کردید و با رمز مقدس حضرت زهرا(س) از این دریایی از آب عبور کردید و رفتید این دیوار و در آهنی عظیم را شکستید و وارد این شهر شدید و شهر را تصرف کردید. بعد از مدتی محاصره شدید و دیگر به شما مهمات و آذوقه نرسید. آب هم نداشتید که بخورید. یکدفعه حضرت زهرا (س) با روبند و مقنعه و چادر و دستکش در صحنه حاضر شدند و یک تعداد از ما زنان هم پشت سر ایشان آمدیم و شروع کردیم به آب دادن رزمندگان و سقایی کردن و همین طور که شما پیشروی میکردید، حضرت زهرا(س) و ما پشت این تانکرهای آب به شما آب میرساندیم تا اینکه شما به یک موفقیت و پیروزی بزرگ دست یافتید. حالا کاری ندارم شما در کدام منطقه عملیات دارید، ولی میدانم شما در این عملیات با رمز حضرت زهرا(س) و حضور ایشان پیروزید، لذا مواظب رفتار و کردارتان باشید و رعایت همه اصول و قواعد شرعی و نظامی را بکنید. من گفتم: «حاج خانم! شما خواب دیدید. من دارم میروم مریوان که نخل و نخلستان ندارد. ما میخواهیم برویم با کومله و دمکرات بجنگیم.» خلاصه قضیه را جمع کردم تا همسرم متوجه قضیه نشود. او هم گفت: ما شما را به خدا میسپاریم.» و قرآن گرفتند و از زیر قرآن گذشتیم و یک صدقه هم لای قرآن گذاشتند. آمدیم تا سه راه خرمشهر بعد دور زدیم و رفتیم به سمت آبادان. یعنی به خودمان هم فریب میدادیم. انشاالله خدا قبول کند. باور کنید به واسطه خوابی که همسرم دید، آنچنان یقینی در من حاصل شد که حضرت زهرا(س) در این عملیات ما را یاری میکند، بنابراین به برادر محسن رضایی و عباس محتاج گفتم: اگر شما میخواهید من در این عملیات شرکت کنم و «لشکر ویژه 25 کربلا» خط شکن شود و موفق شویم، رمز عملیات را باید «یا فاطمه زهرا(س)» بگذارید، لذا توافق کردند که رمز عملیات «یا فاطمه زهرا(س)» باشد. خلاصه کلید زدیم و شروع کردیم به مقدمات کار و شناسایی. البته با توکل و توسلی که بچههای ما داشتند سختی و موانع معنایی نداشت. در ضمن همانگونه که عرض کردم ما در زمینه عملیات آبی از عملیات «خیبر» و «بدر» تجربیاتی داشتیم. خود به خود خوابی را هم که همسرم دید، یک یقینی در ما حاصل شد که ما پیروز خواهیم شد. از طرفی، نیروهای مستقر شده در آنجا آنقدر در اوج معنویت بودند که چیزهایی را پشت پرده میدیدند و بعضی اوقات میآمدند و به ما میگفتند که بیشتر آن بچهها در همان عملیات به شهادت رسیدند.
*قرنطینه نیروها به مدت پج ماه دیگر چیزی که ما را بیشتر برای این عملیات و روند این کار مصمم می کرد، اعتماد و اعتقادی بود که ما به همدیگر داشتیم و بچهها با اطمینان خاطر و با اعتماد به نفس و توکل برای اجرای این مأموریت، سراپا گوش شده بودند و هرگونه دستور را بدون چون و چرا انجام میدادند. حدود چهار تا پنج ماه بچهها را در قرنطینه نگه داشتیم، باور کنید در این مدت یکبار هم نیامدند بگویند خانواده ما تنها هستند یا مشکلی داریم، به ما مرخصی بدهید که برویم و مواردی از این قبیل، با انگیزه روحانی، معنوی و اطاعت از امام راحل و ولی امر مسلمین آمدند و این کار را دنبال کردند.
*عشق مازندرانی ها به منطقه آبی از نظر تخصصی، عملیات آبی-خاکی یک مأموریت بسیار سنگین است و به همین لحاظ هم میگویند: شهادتی که در آب باشد، اجر و ثوابش دو برابر است، لذا این دو برابر بودن متعلق به سختی آن کار است. از طرفی هم بچههای مازندران بچههایی بودند که در آب عشق میکردند و از کار کردن در منطقه آبی لذت میبردند. یادم میآید وقتی بچهها را به شناسایی میفرستادیم، زمانی که برمیگشتند و در اوقات بیکاریشان در این نهرها ماهیگیری میکردند. ما در آن چهار پنج ماهی که در آنجا بودیم ماهی کبابهای دبشی میخوردیم. آنقدر در آنجا برکت خدا زیاد بود و کمکهای مردم خوب میرسید که اصلاً مشکل آذوقه نداشتیم، چون مردم از زندگیشان کم میکردند و برای ما میفرستادند. از مردم انتظار دارم ما را به خاطر خدا حلال کنند، چون ما در آن مدت از مال دولتی و شخصی این مردم تدارک میشدیم و حلال بودن رزق انسان بسیار مهم است و در زندگی انسان نقش دارد. خلاصه ما هم از آب اروند استفاده میکردیم (چون آبش شیرین بود) و هم از ماهیهایش. این بچهها از نظر تواناییهای کاری در آب، یک تخصص و تجربه خاصی داشتند و ما نسبت به استانها و لشکرهای دیگر یک گام جلوتر بودیم و راحتتر میتوانستیم به هدفمان برسیم و مانورهای قبل از عملیات را در حد مطلوب و ایدهآل دنبال کنیم. خود من حدود 20 شب مانورهای داخل بهمن شیر که شامل عملیات عبور از آب و غیره بود را چک کردم تا مطمئن شوم که بچهها هیچ مشکلی ندارند و نسبت به استعداد و توان نیروها واقف شوم.
*آماده سازی نیروها برای عملیات در بحث آموزش، سردار شهید «عبدالله بختیاری» که سمت جانشینی مرا به عهده داشت را در پادگان هفت تپه مستقر کردم و در این مدت شبها برای شناسایی میرفتیم و روزها مانور انجام میدادیم. در مانور و طرح هم واقعاً خوب کار کردیم. مثلا سردار شهید بختیاری همه گردانها را میبرد داخل رودخانه دز و آنها با لباس غواصی و کلیه امکانات خود را به داخل آب میانداختند و تمام کارهایی را که در زمان عملیات باید انجام میدادند، عملی اجرا میکردند و ما همه آنها را چک میکردیم. بد نیست خاطرهای از این زمان بگویم. یک روز یکی از بچهها که خودش را داخل رودخانه انداخته بود، تقاضای کمک کرد و گفت: «دارم غرق میشوم، کمک کنید.» گفتم: «خودت باید خودت را نجات بدهی، اگرچه میدانم غرق نمیشوی، ولی اگر خودت را غرق کنی به تو مرخصی میدهم». او هرچه تلاش کرد، زیرآب نمیرفت البته چون لباس غریق نجات تنش بود، غرق نمیشد و روی آب میماند. به هر جهت همه اینها به خاطر این بود که ترس از آب و شدت جریانهای آب اروند از روحیه بچهها بریزد و کاملاً آماده باشند. شاید کسی باور نکند که من حدود 32 گردان را برای این کار آماده کردم و تک تک نیروها را چک کرده و نسبت به آمادگی آنها یقین پیدا کردم. حتی نقطهای که آنها باید وارد میشدند، از خیابان و کوچه و غیره را برایشان تشریح میکردم. البته عکسها و فیلمهایی هست که این بحثها و جدلها را نشان میدهد. در این مدت، ما در هر 24 ساعت، سه ساعت استراحت می کردیم و بقیه را مشغول کار بودیم و خداوند هم در این مدت دست ما را گرفت و ما توانستیم موفق شویم و این جز قدرت الهی چیز دیگری نیست.
*پرچم معروف بارگاه امام رضا(ع) ما از نظر معنوی، نظامی و تاکتیکهای مختلف خودمان را برای حمله به شهر فاو آماده کرده بودیم و همه مشکلاتمان را حل کردیم. به عنوان مثال: برای اینکه داخل اسلحهمان آب نرود و باروت و فشنگ ما آب نخورد و خرج کاغذی آر پی جی ما خیس نخورد و شلیک کند، آنقدر کار کرده بودیم که بتوانیم اسلحهمان را زیر آب نگه داریم و وقتی از آب درآوردیم، بتوانیم شلیک کنیم و دشمن ر
ایمیل مستقیم : info@shomalnews.com
شماره پیامک : 5000592323
working();
|
working();
|
« صفحه اصلي | درباره ما | آرشيو | جستجو | پيوند ها | تماس با ما » هرگونه نقل و نشر مطالب با ذكر نام شمال نيوز آزاد مي باشد