شمال نیوز: طی ۳۰ سال اخیر آنچه را بعد از انتخاب دولتها و حتی مجالس شاهدیم بصورت تقریبی غالب جناح های سیاسی نزدیک به دولت یا مجلس یا اشخاص متنفذ نزدیک به نمایندگان و دولت در بهره مندی از مناصب و منافع در اولویت بوده اند بگونه ای که در مجلس یازدهم و در دولت روحانی پدیده ژن خوب یا ژن برتر که در گذشته موسوم به آقازاده ها یا یقه سفیدها بوده اند رونمایی شد امیدواریم در دولت سیزدهم  دیگر واژه ژن خوب و یا لیست انتصابات فرمانداران و مقامات از آستین ستاد انتخاباتی بعضی از نمایندگان مجلس و جناحهای سیاسی بیرون نیاید بلکه از شایستگان علمی ،اجرایی و نخبگان باشندو شایستگان فقط منحصر به ستادهای نمایندگان مجلس و یا دوستان کمیته های انتصابات نشوند،هر چند نگارنده حتی در این خصوص به دولت سیزدهم هم زیاد خوشبین نیست اما با توجه به ۵ ماه از شروع کار دولت جدید قضاوت را به گذشت چند ماه دیگر  و به مردم واگذار می کند.

 

 پیشینه فعالیت حزبی معاصر :

 

اوج فعالیت حزبی را در ایران در دوران مشروطیت بود . هر چند فعالیتهای نامنظم حزبی فراموش خانه و انجمن های مخفی در عهد قاجاری وجود داشت یا عده ای که به قفقاز یا حتی شوروی می رفتند با احزاب سوسیالیست آشنا می شدند اما در ایران تقریبا می شود گفت با مشروطیت احزاب فعال شدند ، قبل از انقلاب نیز بعضی از فعالیت های کم سوی حزبی یا شبه حزبی نیز در عهد پهلوی اول و دوم در مخالفت با حکومت یا موافقت با آنها وجود داشت.

 

 ناکارآمدی احزاب در برنامه توسعه کشور :

 

هر چند احزاب درایران به سازوکار مدون ومشی دموکراتیک نزدیک شده اند اما تا پختگی کامل وتحزب به معنای واقعی راه درازی در پیش دارند ، چون احزاب ایران معمولا احزاب شب انتخاباتی هستند و عموم احزاب برنامه ای جامع برای اداره کشور ندارند ، به اعتقاد نگارنده این یادداشت تحلیلی زمانی می توانیم احزاب را کارآمد بدانیم که حداقل در حد مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی سازوکار مطالعاتی داشته باشند به جرات می توان گفت اکثر احزاب ایران خود را داخل حصار سیاست و انتخابات محصور کرده اند در حالیکه اگر از سران غالب احزاب برنامه مطالعاتی و مدون و کامل در زمینه اقتصاد و صنعت و اشتغال و....بخواهیم به عیار برنامه ایشان پی خواهیم برد که غافل از آن بوده اند

 

آفت انحصار و منفعت در انتصابات :

 

در واکاوی و آسیب شناسی احزاب بخصوص احزاب نزدیک به دولتهایی که بر سرقدرت بودند و احزاب حامی نمایندگان مجلس ، آفت منفعت و انحصار بر بسیاری از جناحهای اصولگرایی ، اصلاح طلبی و اعتدال و کارگزاران وارد است(نگارنده بین کارگزاران و اصلاح طلبان تفکیک قائل است) .کافیست نگاهی به انتصابات ازبخشداری ،فرمانداری ، استانداری ، ادارت کل ،سازمانها، وزارتخانه ها، بیندازیم درخواهیم یافت مدیران عمومآ توصیه از سوی بعضی از نمایندگان هستند یا غالبا از طرف برخی از احزاب نزدیک به دولت معرفی شده اند و کمتر مدیران خارج از پرانتز دفتر نماینده و احزاب معرفی شده اند ،( بدیهی است منظور از این نوشتار به کل مدیران یا تمام نمایندگان یا جمیع احزاب نیست .)

 

 راغب نبودن مردم به عضویت در احزاب :

 

اقبال عمومی در پذیرش همگانی احزاب ازسوی مردم همچنان با تردید مواجه است  (اتفاقا نگارنده این یادداشت نیز عضو هیج حزب و جریان سیاسی نمی باشد) دلیل گریزان بودن مردم از عضویت در احزاب را باید در علتهای متعددی جستجو کرد که احزاب نگاه صرف سیاسی و یا دوئل سیاسی با رقبای انتخاباتی خود داشته اند و آنقدر که برای کنار زدن هم و تصدی جایگاهها برای باند خویش تلاش کرده اند ولی برای برای صنعت ، عمران ، اقتصاد، گردشگری ، تولید ، خودرو سازی ، محیط زیست ، اشتغالزایی، گردشگری ، صادرات و... تلاش نکرده اند که اگر تلاش واقعی می کردند حال و روز امروز ما در موارد ذکر شده می بایست بهتر از این باشدالبته بستر اجتماع در نگاه به افراد سیاسی ،برخی تنگناهها و دغدغه نظیر معیشت وبحران اشتغال و...بی تاثیر نمی باشد

 

 احزاب مترقی و کارآمد  :

 

به نظر نویسنده،احزابی مردمی و مترقی تلقی میشوند که علاوه بر فعالیت سیاسی،دربرگیرنده برنامه ای علمی، راهبردی و قابل پیاده سازی برای توسعه امور اقتصادی و...حل معضلات اجتماعی ،صنعتی و...باشند و در میادین رقابت انتخاباتی دست به هر حیله و حربه ناصواب برای حذف یکدیگر نزنند و چشم بر اقدامات خوب رقیب نبندند و با ذره بین به دنبال نارساییها برای ضربه به جناح مقابل نگردند. بلکه در پی اصلاح امور باشند و برای ارائه راهکار علمی و منطقی تلاش کنند، در صورت پیروزی در مجلس و دولت ، مناصب و فرصتها را غنیمت سیاسی خود ندانند بلکه مردم را در عمل نه در شعار صاحبان اصلی بیت المال بدانند و صالحان به تصدی مناصب را در متخصصین ، متفکرین،مجربین کاربلد اجرایی ، مسئولیت پذیر در حراست از بیت المال و اهل اقدام و عمل جستجو کنند نه در باند و گروه و حامیان تبلیغاتی انتخاباتی ، ضمن اینکه برای بخش به بخش کشور برنامه توسعه داشته باشند

 

 ژن خوب و برتر :

 

حال وقتی به رصد برخی از احزاب اصولگرایی ، اعتدالی و اصلاح طلبی می پردازیم در می یابیم عده ای  یا مسیررا اشتباه آمده اند یا فقط به این اسم درآمده اند تا بهره مند از منافع شوند و در عالم واقع تعهدی به ایدئولوژی احزاب  یادشده نداشته اند و از فضائل معنوی و متعالی احزاب بیگانه گشته اند البته اگر احزاب کارامد باشند، در واقع اینگونه افراد تعلق خاطری به رسالت احزاب ندارند و به منافع مادی یا ...می اندیشند

 

لذا واژه جدیدالخلقه ژن خوب رابرخود بایسته دانسته ، کانون قدرت را در جایگاه در اختیار برای خود پنداشته، گویی که منافع خویش را بر هر چیزی ارجح می داند.

 

 نداشتن برنامه برای مشکلات اجتماعی :

 

ایران با پدیده های اجتماعی نظیر طلاق ، اعتیاد ، عدم وجدان کاری در بعضی از مدیران و کارکنان ،  اصراف ، تجمل گرایی بعضی از مدیران ، در مواردی فاصله گرفتن از نهادینه شدن فرهنگ بعنوان مثال نهادینه نشدن فرهنگ صحیح رانندگی ، در مواردی چاپلوسی اداری ، در مواردی احترام نگذاشتن به حقوق یکدیگر و دیگر مباحث روبرو است ، اما احزاب نتوانستند برای اینگونه پدیده های اجتماعی با کمک روانشناسان و جامعه شناسان و...راهکار علمی و اجرایی ارائه دهند

 

 قائم به شخص بودن :

 

 

بسیاری از احزاب بجای اینکه قائم به اندیشه حزبی باشند قائم به فرد هستند و ابتدایی ترین کارویژه حزب را که تفکر جمعی است ، رعایت نمی کنند و اگر راس حزب به هر دلیلی به بیراهه برود و از ادامه کار بازماند ، حزب نیز به تعطیلی کشیده می شود .

 

 نداشتن توفیق در آموزش و کادر سازی :

 

احزاب نتوانستند با کمک دانشمندان اقتصادی ، صنعتی ، درمانی ، سیاسی و....متناسب با نیاز کشور مدیران متخصص تحویل دهند یا کادر متخصص و صاحب نظر تربیت کنند

 

 نامشخص بودن منابع مالی هزینه های جاری و انتخاباتی :

 

شفافیت برای مردم مهم است برای همین یکی از سوالات مردم این است که بعضی از احزاب ،منابع مالی تامین هزینه های احتمالی انتخاباتی  را از کجا می آورند ؟  بعنوان مثال هزینه ستادهای مورد حمایت بعضی از احزاب در شورای شهر، نمایندگی مجلس ، ریاست جمهوری ،از کجا و چگونه تامین می شود و اگر هم اسپانسر کمک مالی می کند آیا توقع یا چشمداشتی از کمک مالی ندارد ؟

 

 مدیحه گویی و ضربه گیر دولت بجای  نقد و تحلیل و راهکار منصفانه :

 

بعضی از احزاب نزدیک به دولت در موارد زیادی بجای اینکه مشاوری امین و نقادی منصف و پیشنهاد دهنده برای دولتمردان باشند ، از ترس اینکه رانت و بهره مندی از دولت را از دست دهند ، سعی می کنند از کاه عملکرد دولتها کوه بسازند و در مقابل انتقادات نیز نقش ضربه گیر را برای دولت ایفا کنند یا برعکس برخی از احزاب که در تقابل با دولت حاکم هستند جانب انصاف را فراموش می کنند و فقط به فکر سیاه نمایی هستند (تاکید بر واژه بعضی)

 

ناتوانی احزاب در سبد آرا :

 

هر چند اکثر احزاب بر این تصور و توهم هستند که در پیروزی دولت و نماینده مجلس یا شورا تقش اساسی داشته اند اما وقتی دقیق می شویم می بینیم بین نامزدهای تایید صلاحیت شده در شورا ، مجلس و ریاست جمهوری افرادی کاراتر ،متخصص تر ، امین تر ، بادانش تر ، کاربلدتر تقنینی و اجرایی وجود دارند اما چون در اجتماع شناخته شده نیستند یا پایه رای ندارند ، احزاب به سراغ ایشان نمی روند و با زیرکی خاصی به سراغ کسی می روند که حتی بدون کمک احزاب سبد رای خوب و اقبال عمومی خوبی بین مردم دارند ،سپس بعد از پیروزی بگونه ای قلمداد می کنند که ما در پیروزی نقش اساسی داشتیم در حالیکه فرد پیروز انتخابات حتی بدون کمک احزاب اقبال بالا داشت ، اثرگذاری احزاب زمانی معین می شود که از یک متخصص و امین و مدیر متعهد و متخصصی که ناشناخته است ، نماینده بسازد

 

پدر خوانده های احزاب :

 

در احزاب آنچه مورد انتظار است رویه ای بر اساس مشی متفکرانه  و شایسته سالارانه با نگاهی علمی و منطقی به مسائل و دادن فرصت به جوانان سرشار از انرژی و هدایت هیجان جوانان به سمت انجام کارهای درست  است نه خدای نخواسته بهره برداری منفی از هیجان و نشاط جوان ،اما گاها عده ای قلیل پس از سالها فرازو فرود سیاسی واجرایی که به مرزپختگی سیاسی و اجرایی هم رسیده اند بجای اینکه خود را همچون الگویی وارسته در نیت وعمل درآورندوچراغ راه برای نسل جوان باشند و جوانانی پاک وشایسته را به دوراز افراط و تفریط در ساختار حزب خودشان  آموزش دهند تا زمینه را برای مشارکت جوانان درتصمیمات ومدیریتها مهیا نمایند،از شایستگان،نخبگان و توانمندان بهره گیرند،اما گویی عده ای از جوانان دیروز ردای قدرت را حتی در دوران کهولت سن برازنده خود می دانند

 

در صورتیکه هر کسی با هر درجه از شهرت و محبوبیت حزبی که بخواهد از قدرت،مناصب،ثروت،منافع عمومی،حتی انتخابات و...برای خود بهره برد و منفعت کسب نماید صرفا بدون لحاظ توانمندی و شایستگی وتخصص،انحصارطلبی پیشه کند بی شک وی از دایره رسالت احزاب دور است

 

 تفاوت بین منفعت طلبان و خدمتگزاران :

 

فارغ از گروه بندیهای مرسوم سیاسی،خارج از تعلق یا عدم تعلق به تفکرات اصلاح،اعتدال،اصول،کارگزاران از اینکه عده ای محدود در جریانات سیاسی در تئوری،فصلی آرمانی را روایت کنند اما در عالم واقع،قیم مآبانه عمل نمایند و تمایل شدید داشته باشند تا قدرت،منافع ،نزدیکی به دولت یا مجلس حاکم ،بهره مندی از امتیازات،دسترسی به کمیته های ویژه انتصابات،هیات مدیره های قابل اعتنا،عضویت خویشان و فرزندان و وابستگان در آن، تسهیلات کلان بانکی،بهره مندی از رانت های احتمالی،.... را اگر فقط برای خویش خواهند در یک جمله منفعت طلبان انحصارگرا

 

این امور نه تنها ایشان را تبدیل به نماد قابل احترام در احزاب و جریانات فکری نمی کند بلکه متعلقین جریانات حزبی و قضاوت افکارعمومی را بر علیه خود می کنند که وی چون شاید اندک شهرتی داشته باشند هم آسیب به جریان فکری خود می زنند و هم مردم را به احزاب بدبین می کنند و پذیرش احزاب را بین مردم با تردید مواجه می کنند

 

نگارنده هرچند این دست خصائص ناپسند را شامل همه حزبیون نمی داند و واژه بعضی و برخی را در متن وارد می داند اما این رزیلتها را موجب انشقاق در هر جریان سیاسی می داند که موجب دلسردیهایی می شود .

 

حال به جرأت و پررنگ می نویسم این دست افراد تمامیت خواه و منفعت طلب هیچ محبوبیت و جایگاهی نزد افکار عمومی و وجدانهای بیدار ندارند و فقط هر سرمه ای را زیبنده چشمان خود می دانند، احتمالا ایشان ارتباطاتی قوی و مؤثر در جریان فکری و حمایتهایی از ناحیه حزبی دارند

 

لذا وقتی با آلارم و اخطار بی طرفانه اما واقع گرایانه جامعه مواجه شدند و شیوه های ناپسند منفعت شخصی و انحصار گرایانه حزبی، را ازخود دور نکرده اند و به منافع عمومی و ملی حتی حزبی پایبند نبوده اند و همفکران را فقط برای ازدیاد آمار جمعیتی تشکل خویش یا گرمابخشی دوران انتخابات خواستند

 

بدانند قاطبه اعضا بنا به تفکراتی ناب به عضویت حزب در آمده اند که از این مسیر در تعالی و بالندگی کشور درراستای منافع ملی و توسعه همه جانبه میهن از طریق احزاب راهگشا باشند، حزبیون باوجدان هرگز خود را ملعبه انتخاباتی نمی دانند و با فضائل انسانی و فکری پیوندخورده اند پس همین اعضای نیک کردار پاک سیرت در مجمع عمومی و یا ازدحامی می توانند،خیانت کنندگان به آرمانها و پشت پازنندگان به منافع ملی را کنار بزنند و رسوا کنند

 

پس زنگ هشدار برای آندسته از منفعت طلبان و انحصارگرایان که همه چیز را برای خود می خواهند در کل احزاب اصول ، اصلاح ، اعتدال ، رخنه کرده اند به صدا در آمده پس تا دیر نشده به خود آیند و در مدار توجه به منافع مردم، آرمانهای متعالی فکری ،کمک واقعی به توسعه کشور،عدالت محوری ، خردگرایی و...طی مسیر کنند ضمن اینکه وجه مالی که ریشه آن نا معین است را بعنوان کمک مالی از اسپانسر دریافت نکنند.

 

توصیه  به احزاب حاکم :

 

 در طول ادوار اگر در انتخابات درون سازمانی بعنوان نماینده تشکلی حضور می یابند که خروجی انتخاب ایشان بر توسعه کشور، استان،شهرستان اثر دارد، اگر در انتصابات مورد مشورت قرار می گیرند، اگر در امتیازات و مجوزات نقشی دارند، اگر بر مسئولیتی خطیر گمارده شدند، اگر به بیت المال دسترسی دارند،اگر بر تصمیمات دولتمردان ادوار اثر دارند،اگر در انتصاب هیات مدیره شرکتهای بزرگ اقتصادی،صنعتی نظر دارند،اگربه بانیان تسهیلات بانکی دسترسی دارند،اگر به مراکز مرتبط به صنعت،اقتصاد،سیاست و...دسترسی دارند

اگر....هستند

بدانند که واو به واو رفتار و حرکات ایشان در رصد وجدانهای بیداراجتماع و کل اعضائ حزبی و غیر حزبی است

پس منفعت اجتماع و پایبندی به آرمانهای متعالی را بر منافع شخصی و هواهای نفسانی مقدم بدارند

خردجمعی را ارجح برحاکمیت باندی بدانند ، با کمک متخصصین اقتصادی و صنعتی و آموزشی و ....کادری کارآزموده برای توسعه کشور تربیت کنند ، صرفا در حصار انتخابات و خدای نخواسته منفعت طلبی محصور نشوند ، برای اداره کشور برنامه ای مدون داشته باشند و اگر هم پیروز انتخابات نشدند به احترام پیشرفت کشور ،برنامه را در اختیار برندگان انتخابات قرار دهند.

 

عبدالله شهمیر شورمستی