شمال نیوز: نام دکتر جواد بابازاده همواره با پیوند اعضا ، برای بیماران مازندران آشناست و اکنون که دارفانی را وداع گفت ، همچنان نام و یادش جاودانه و ماندگار خواهد ماند .

به گزارش شمال نیوز،مرحوم دکتر جواد بابازاده در 6 آذر 1349 در خانواده ای مذهبی و بازاری در شهر ساری بدنیا آمد و با گذران طفولیت و رسیدن به سن تحصیل ، همواره مستعد و پرتلاش ظاهر شد تا جائی که در سال 1367 در رشته پزشکی وارد دانشگاه شد .

مرحوم دکتر بابازاده پس از طی خدمت سربازی ، در سال 1379 به استخدام مرکز بهداشت مازندران درآمد و خدمات بهداشتی و پزشکی خود را به هم استانی های خود آغاز کرد .

وی در طول دوران فعالیت خود عموما مسئولیت های خدمات رسان درمانی را تجربه کرد و مستقیما در همه فعالیت های خود با آلام و دردهای بیماران در ارتباط مستقیم بود .

اوج فعالیت های زنده یاد دکتر بابازاده در بخش پیوند اعضا و بیماری های خاص بوده که منشا خدمات شایسته و بزرگی در این مهم بوده است و همیشه اهدا کنندگان اعضا را « جاودانه » خطاب می کرد و خود نیز اکنون پس از وداع با دارفانی « جاودانه » گشت .

گفتگوی خواندنی با زنده یاد دکتر جواد بابازاده را به نقل از مجله ارمون ، با هم می خوانیم :

راه جاودانه ماندن !

گفتگو از : زهرااسلامی

دکتر جواد بابازاده جوان و متواضع است؛ نمی دانم روزگار او را چنین خوشرو، صبور، خوش قول و منظم کرده یا بخشی از این خصلت های خوب را سرشتی دارد. او سرپرست واحد بیماری های خاص و پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی مازندران است. علاقه دارد در این باره بیشتر از گذشته اطلاع رسانی شود و در این باره از هیچ تلاش و همکاری فرو نمی گذارد. درد را می فهمد و انواع درمان را می شناسد. گفتگو با او درباره پیوند اعضاء است. دکتر بابازاده و همکارانش در دانشگاه علوم پزشکی مازندران می کوشند از آلام دردمندان بکاهند و در این راه سخت، امیدوارند. این شاید ویژگی اصلی پزشکان است. این پزشک 44 ساله می گوید؛« چه راهی بهتر از اینکه نام عزیزان مرگ مغزی جاودانه شود و عضو یا بافتی از او در فرد دیگری ادامه حیات دهد.» گفتگوی ما با او که تجربه ای گرانقدر در پیوند عضو درارد، پیش روست.

لطفا بفرمایید جهت اهدا عضو در مازندران انجمنی وجود دارد؟ و یا مازندرانی ها نیز می توانند برای اهداء عضو در استان کارت عضویت دریافت کنند؟

انجمن حمایت از بیماران کلیوی، محلی است که ضمن تشکیل پرونده جهت بیماران با مشکل کلیوی که نیاز به دستگاه دیالیز دارند یا در شرف رسیدن به مراحل نهایی بیماری کلیوی می باشند از افراد متقاضی اهداء عضو از زنده (دهندگان ... ) نیز ثبت نام می شود. چنانچه فرد بیماری فارغ از هزینه های مربوطه، متقاضی گرفتن عضو بوده باشد، فرد دهنده و فرد گیرنده را به درمانگاه های مربوطه راهنمایی می نماید. هچنین کلیه ی متقاضیان دریافت کارت پیوند نیز می توانند با مراجعه به سایت  Ehda.centr

 و انجام مراحل ثبت نام، نسبت به چاپ در همان صفحه اقدام نمایند. این برگه حکم کارت اهداء عضو را دارد. از دیگر سوی، با مراجعه به اداره ی بیماریهای خاص و پیوند اعضاء دانشگاه، کارت اهداء عضو( که اسپانسر آن بانک ملی است) را دریافت دارند، این کارت به کارت حساب بانکی فرد متصل شده و حکم کارت بانک را خواهد داشت.

آیا آماری وجود دارد که بیان کند چه تعداد از شهروندان مازندرانی کارت اهداء عضو دارند؟

آمار دقیقی در خصوص افراد داوطلب اهداء عضو به تفکیک استانها موجود نیست. از سامانه

Ehda.ir

هم امکان گزارش گیری به تفکیک استان و شهرستان وجود ندارد. آنچه مشخص است بالغ بر یک میلیون نفر در این سامانه ثبت نام کرده اند و از اسفند 93، سامانه

Ehda.centr

راه اندازی و شخص وزیر محترم بهداشت درمان و آموزش پزشکی، اولین کسی بودند که در آن سامانه ثبت نام کردند. در نزدیک به 45 روز از آغاز به کار سایت ذکر شده( از 20/12/93 تا به حال ) 1400 نفر در این سایت ثبت نام کرده اند که 116 نفر آن از مازندران بوده اند.

نحوه اهدا عضو در مازندران چگونه است؟ در طول سال چند پیوند عضو در استان انجام می شود و چه عضوی؟

بیماران مبتلا به مرگ مغزی که عدم امکان برگشت آن قطعی است و توسط تیم تأکید کننده و پزشکی قانونی به تأیید نهایی رسیده است، کاندیدا اهداء عضو می باشند. در سال گذشته، 24 مورد اهداء عضو در استان داشتیم که پیکرها به بیمارستان امام (ره) تهران منتقل و کارهای اهداء عضو صورت پذیرفته است. به همت مسئولین وزارت متبوع و تأکید موکد شخص ریاست دانشگاه و قائم مقام وزیر در استان و تلاش بی وقفه معاون درمان دانشگاه و مدیر درمان مربوطه و همکاری مسئولین وقت بیمارستان امام (ره) ساری، در سال گذشته 6 پیوند موفق کلیه در این بیمارستان صورت پذیرفت که این اتفاق پس از سالها رکود در فعالیت های مرتبط با پیوند صورت گرفت. این تعداد پیوند کلیه مربوط به سه ماهه پایانی سال بوده، پیش بینی بر این است که در سال جاری این اعداد تغییر محسوسی داشته باشد. با عنایت به بازدید ریاست اداره بیماریهای خاص و پیوند اعضاء وزارت متبوع و صدور مجوز فعالیت واحد فراهم آوری و نیز پیوند اعضاء در سال جاری، در صورت فراهم شدن سخت افزارهای مربوط به پیوند( فضای فیزیکی که در حال حاضر عمده مشکل در این امر می باشد) من بعد واحد پیوند فعال تر خواهد شد. تلاش ما بر این است که تعداد موارد پیوند از دهنده ی زنده به حداقل برسد.

وضعیت مازندران نسبت به سایر استانها برای اهداء و پیوند اعضا چگونه است؟ رتبه چندم کشور را داریم؟ همچنین امکانات استان برای پیوند اعضا چگونه است؟

در سال 92 با تعداد 24 مورد اهداء عضو از پیکر از طریق این دانشگاه صورت پذیرفت، ما در رتبه ی نهم کشوری بودیم و جالب آنکه علیرغم ثابت ماندن این عدد در استان رتبه ی ما به شانزدهم(در 9 ماهه اول سال) تنزل یافت و این یعنی سایر استانها در زمینه ی شناسایی، رضایت گیری و اهداء، فعالیت بیشتری از خود نشان داده اند. بنابراین لازم است که ضمن فرهنگ سازی در این خصوص، نسبت به بازنگری در ساختار این فرایندها، اقداماتی صورت پذیرد.

دلیل عدم رغبت شهروندان برای اهداء عضو به ویژه از پیکر مرگ مغزی را در چه می دانید؟

دلایل مختلفی را می توان در این زمینه مؤثر دانست. یکی از آنها عدم اطمینان به تیم درمانی می تواند، باشد. مرگ مغزی فرآیندی است که علیرغم اینکه مغز بیمار کاملاً متلاشی شده و هیچ امیدی برای بازگشت ندارد، ولی قلب کماکان تپش داشته و تنفس بیمار با دستگاه فراهم می آید. با عنایت به اینکه داشتن ضربان قلب را خانواده دلیل بر زنده بودن می دانند، باور مرگ بیمار برایشان دشوار است. واقعیت این است که مرگ مغزی فرصتی است که نصیب هر کسی نمی شود. باید از این فرصت سود جست. مشکل دیگر اینجاست که ضریب هوشیاری بیمار باید 3 باشد. ولی بیماری با همان ضریب هوشیاری می تواند در کما باشد که برگشت پذیر است. به عبارت دیگر بیمار با ضریب هوشیاری 3 یا می تواند در کما باشد یا در مرگ مغزی با این تفاوت که مرگ مغزی، پروسه ای غیر قابل بازگشت است. افتراق این دو از هم برای خانواده ها و افراد عادی ممکن نیست. حتی در بخش مراقبت ویژه، صرفاً از طریق انجام معاینات تخصصی ویژه و نه بر اساس پرونده و نتایج آزمایشات – تشخیص داده خواهد شد. بنابراین ممکن است در یک بخش مراقبت ویژه دو بیمار با ضریب هوشیاری 3 بستری بوده باشند که یکی در کما و دیگری مرگ مغزی باشد. مشخص است که بیمار کمایی احتمالاً بازگشت خواهد کرد. این شائبه پیش خواهد آمد که بستگان بیمار مرگ مغزی به تصور اینکه بیمار آنها نیز وضعیت مشابهی دارد از رضایت دهی امتناع خواهند کرد. لازم است دوباره یاد آوری کنم که افتخار کمک به هم نوع و گرفتن دست دردمند و کاهش تألمات بیمار، افتخاری نیست که نصیب هر کسی شود. چنانچه در کتاب مقدس ما مسلمانان ذکر گردید، کسی که انسانی را حیات بخشد، گویی تمام انسانها را حیات بخشیده است. چه بسیار موارد مرگ سراغ داریم که حتی به بیمارستان هم کشیده نمی شود و چه بسیار بیمار سراغ داریم که نیازمند اهداء عضو برای ادامه ی حیاتند. ما در مورد بیمارانی صحبت می کنیم که درمان جایگزین دیگری بجز پیوند ارگان نداشته و با سایر روشها موقتی است. با نگاهی به لیست انتظار در مراکز پیوند خواهیم دید که کم نیستند بیمارانی که پس از دریافت ارگان، به زندگی طبیعی باز خواهند گشت. این را هم متذکر می شوم که هیچ کس نمی تواند ضمانت کند که بیماری، از خانواده اش به دور است. بارها پیش آمده کسانی به دلایلی از رضایت برای اهداء ارگانهای عزیزشان امتناع کردند، اما بعد از چند روز از مراسم کفن و دفن و حتی ساعاتی پس از آن، خواستار اهداء شدند که این امر عملاً غیر ممکن است.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بیمار مرگ مغزی، که از آن به پیکر یاد می شود در بهترین شرایط فراگیری و در حالیکه اعضاء بدن او سالم در حال فعالیت هستند، نهایتاً 14 روز در بخش مراقبت های ویژه قابل نگهداری بوده و پس از این زمان در اثر تخریب ارگانهای مختلف، مرگ حاصل خواهد شد.

چگونه می توان برای بهبود شرایط بیماران و کاهش مرگ و میر بر اثر فقدان اعضای سالم و در عین حال از دست رفتن فرصت اهداء عضو اقدام کرد؟ دانشگاه علوم پزشکی در این باره چه اقداماتی انجام داده است و چه برنامه هایی دارد؟

 راه کارهای متفاوتی وجود دارد. برای مثال یکی از عمده علل تخریب عملکرد کلیه ها و شروع دیالیز برای بیماران نارسایی کلیه، بیماری دیابت است. پس با تشخیص زود هنگام و کنترل بیماری دیابت، می توان فرایند رسیدن به نارسایی مزمن کلیه را به تأخیر انداخت. برای این امر، آن گونه که ذکر شد هم باید شناسایی بیماران دیابتی در مراحل ابتدایی بیماری صورت پذیرد و هم بیماران تشخیص داده شده باید در خصوص رعایت رژیم غذایی، تغییر شیوه زندگی و مصرف صحیح و کافی دارو و انجام معاینات مرتب، تشویق شوند. به عبارتی با خود مراقبتی، احتمال رسیدن به مراحل انتهایی نارسایی کلیوی در سنین پائین، کاهش خواهد یافت.

در این خصوص، وزارت متبوع هم طرح های مختلفی را به اجرا گذاشته است. برنامه شناسایی مبتلایان به دیابت و غربالگری دیابت یکی از این طرح هاست. در خصوص درمان بیماران نیازمند، تمرکززدائی از سیاستهای رایج وزارت متبوع است. تا چندی پیش پیوند اعضاء فقط در بیمارستانهای خاص از شهرهای خاص به انجام می رسید که در دولت فعلی با تغییر نگرش، کشور به قطبهای 9 گانه تقسیم شده و تلاش بر آن است که این امر، کارهای شناسایی، پرونده سازی، پیوند و پیگیری افراد پیوند شده را به عمده گیرند که استان مازندران نیز یکی از این قطبهای پیش بینی شده است. از آنجا که انجام فرایند پیوند نیازمند دهنده های مناسب می باشد، تمام استانها به عنوان واحد فراهم آوری اعضاء پیوندی، آموزشهای لازم را دیده اند و کار شناسایی بیماران مرگ مغزی و مراحل رضایت گیری در آن واحدها انجام پذیرفته است که جهت انجام مراحل برداشت عضو و نسج به قطبها هدایت می شوند. هر چقدر شناسایی و رضایت گیری جهت اهداء بیشتر باشد، شانس تهیه اعضاء برای بیماران نیازمند نیز افزایش می یابد. بنابراین برای کمک به درمان بیماران نیازمند عضو، هم باید شناسایی و تشکیل پرونده برای بیماران را فعال کرد و نیز شناسایی و رضایت گیری از بیماران مرگ مغزی را به موازات آن افزایش داد. در دانشگاه علوم پزشکی مازندران به موازات سیاستهای دولت یازدهم و پیگیری های ریاست دانشگاه، اقدامات خوبی انجام شد. بخش پیوند کلیه را مجدداً راه اندازی کردیم. درمانگاه پیوند آغاز به کار کرد. در ساختمان کلینیک مصطفویان ساری که در مجاورت بیمارستان امام (ره) می باشد، اتاقی برای بیماران کاندیدا پیوند تخصیص داده شد و جهت پرونده سازی، نیروی ثابت برای آن واحد در نظر گرفته شد. پس از آن نیز از سوی ریاست اداره بیماریهای خاص و پیوند اعضاء وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی- خانم دکتر نجفی زاده- بازدیدی از وضعیت فعلی دانشگاه صورت پذیرفت و در آن جلسه اعلان شد که امکانات دانشگاه برای انجام پیوند از پیکر مطلوب است و مجوز انجام پیوند داده شد. لیکن به دلیل پاره ای مشکلات در بیمارستان امام (ره) ساری، تخصیص

icv

 ویژه پیوند و اتاق کار با تاخیر صورت پذیرفته، به محض آماده سازی این امکانات، دیگر بیماران نیازمند لازم نیست جهت انجام جراحی پیوند به سایر بیمارستانها و دانشگاه ها مراجعه نمایند. به عبارتی برداشت ارگان و نسج در همین بیمارستان صورت خواهد پذیرفت. این استان، توانایی های بالقوه فراوانی در امر پیوند دارد. در حال حاضر پیوند قرنیه در بیمارستان بوعلی ساری در حال انجام است. با توجه به تخصصهای جراحی قلب در بیمارستان حضرت فاطمه (س) امکان انجام جراحی پیوند قلب در آن بیمارستان نیز مهیاست. تیم ارتوپدی بیمارستان امام نیز آمادگی انجام پیوند قسمت های مختلف نسوج را دارد. کلیه این امکانات باید به منصه ظهور برسد. اما با فرهنگ سازی و تشویق خانواده ها به این امر خدا پسندانه، می توان اقدامات خوبی انجام داد. در این استان حدود 1000 بیمار دیالیزی وجود دارد که از سه بار در هفته تا هفته ای یکبار، حداقل برای 4 ساعت به دستگاه دیالیز متصل می مانند تا تسویه خونی انجام داده و به عبارتی سم زدایی گردند. حداقل 50 درصد این بیماران توانایی دریافت کلیه پیوندی را دارند که به دلیل گرانی و هزینه های خرید کلیه، تمایلی به پرونده سازی ندارند در حالیکه انجام پیوند کلیه در  استان رایگان است و به همت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی از سویی و سازمانهای بیمه گذار از سوی دیگر، از بدو بستری شدن بیمار تا زمان ترخیص، هیچ هزینه ای دریافت نخواهد شد. یعنی فرآیند جراحی پیوند کلیه کاملاً رایگان صورت می گیرد. بیماران پس از سپری شدن زمان بستری در بیمارستان، در صورت دارا بودن و بیمه پایه، بدون پرداخت هیچ هزینه ای از بیمارستان مرخص می شوند.

آیا آماری در دسترس هست که بگوید چه تعداد بیمار در انتظار پیوند عضو هستند؟ و بیشتر برای کدام عضو؟

 آمار دقیقی در دست نیست چرا که مراکز متعددی به پرونده سازی و انجام پیوند اقدام می نمایند. هر دانشگاه و بیمارستانی برای خود سیستم مدیریتی بیمار خاص دارد و به شکل کاملاً بومی نسبت به پرونده سازی و اولویت دهی برای پیوند اقدام می نماید. از برنامه های جاری وزارت متبوع دولت یازدهم فیزیکال سازی شاکله پرونده ها و نگهداری بیماران است. اما آنچه از سامانه مربوطه در سال 93 استخراج گردیده است، حدود 52 بیمار نیازمند کلیه و 10 بیمار نیازمند پیوند قلب از استان مازندران بوده که این عدد بسیار بسیار کمتر از عدد واقعی است.

در صحبت هایتان اشاره کردید که اهدا عضو در استان طی سال گذشته بیشتر از سوی افراد زنده به بیماران صورت گرفته است، چند درصد این پیوندها موفقیت آمیز است؟ چه عواملی باعث عدم موفقیت پیوند عضو می شود؟

 بله. در سال گذشته تعداد 6 پیوند از دهنده زنده در بیمارستان امام (ره) ساری صورت گرفته است که برابر اعلان کارشناسی مربوطه، حال تمام بیماران خوب است. عوامل متعددی در سلامت ماندن یک پیوند مؤثرند. همکاری بیمار شرط اول سلامت پیوند است. رعایت رژیم دارویی و غذایی، همچنین ویزیت های دوره ای و سلامت روحی فرد گیرنده در سلامت پیوند مؤثرند. متأسفانه در روزهای اخیر شاهد آن هستیم که یکی از داروهای اساسی پیوند نایاب شده است. درست است که داروی جایگزین هم عوض شده ولی این تغییر دارو برای بیماری که سالها مشغول مصرف یک شکل، نام و برند خاص می باشد، کمی سخت است و مقاومتهایی را به دنبال خواهد داشت.

آیا اطلاعاتی در دسترس هست که اعلام کند چه تعداد از بیماران مازندرانی در سایر استانها و تهران پیوند می شوند؟

متأسفانه اطلاع دقیقی در دست نیست. همانطور که گفته شد، هر بیمارستان و دانشگاهی سیستم جمع آوری و آرشیو اطلاعات (بانک اطلاعاتی) خاص خود را دارد و امکان جمع آوری تفکیک استانی زمان بر و در عین حال غیر قابل اطمینان است.

معمولا افراد نیازمند پیوند عضو از چه قشری هستند و دلیل از بین رفتن اعضا و نیاز به پیوند چگونه اتفاق می افتد؟ مثلا بیشتر بر اثر چه بیماری هایی؟

مثل خیلی از بیماریها، بیماریهایی که منتج به پیوند می شوند نیز در اقشار پائین جامعه فراوان تر است. کنترل دیابت از شرایط مهم است لیکن در خانواده ای که وضعیت معیشتی خوبی ندارد، انتقال رژیم غذایی به رژیم خاص دیگر، غیر محتمل است. بارها شاهد بودم وقتی بیمار دیابتی را به مصرف رژیم خاصی توصیه می کردم و از مصرف برخی غذاها مانند نان و برنج پرهیز می دادم، به صراحت می گفتند که امکان پذیر نمی باشد.

مردم چگونه می توانند از سلامتی خود مراقبت کنند تا در معرض خطر از دست دادن اعضاء قرار نگیرند.

  انجام آزمایشات به موقع، تکمیل اطلاعات پرونده سلامت در برنامه پزشک خانواده و رعایت متعادل رژیم غذایی، کلید حفظ سلامتی است.

آقای دکتر شما خودتان نیز یکی از افراد جامعه هستید که پیوند عضو شده اید، اگر تمایل دارید بفرمایید چرا و چگونه؟ آیا از این پیوند راضی هستید؟

بیماری من، نوعی بیماری سیستم ایمنی (خود ایمنی) به نام کلانژیت اسکلروزان بود که به دنبال بروز کولیت زخمی شونده( کولیت اولسروز) حاصل شد و در آن بیماری، سلولهای کبدی توان دفع صفرا را از دست داده و هضم و جذب چربیها مختل می شود. بیماری من با علائم خارش و کاهش وزن و زردی آغاز شد تا آنجا که در سال 85 به توصیه پزشک معالجم به تیم پیوند شیراز (بیمارستان نمازی) معرفی شدم در سال 86 پرونده ام تکمیل شد ولی عملاً در سال 88 به دنبال تشدید علائم به شیراز فراخوانده شدم، لیکن در بار دوم مراجعه ام در فروردین 89 تحت جراحی پیوند کبد قرار گرفتم که به لطف خدا، دعای خیر پدر و مادر و بستگان و آشنایان- که مدیون زحمات آنها هستم- و نیز همت تیم های شناسایی و فراهم آوری تهران و زحمات و تجربیات تیم پیوند کبد بیمارستان نمازی شیراز، مخصوصاً استاد ارجمند و مسلم پیوند آقای دکتر ملک حسینی و آقای غلامی و پرسنل زحمتکش بخش پیوند آن بیمارستان، به سلامتی از بیمارستان مرخص و به جمع خانواده بازگشتم. زمانی که برای معاونت درمان دانشگاه- واحد پیوند اعضاء- با اینجانب تماس حاصل شد، از آنجا که کمک به نیازمندان پیوند اعضاء را فرصتی برای جبران زحمات اعضاء ذکر شده می دانستم، وارد عرصه بیماریهای خاص و پیوند اعضاء دانشگاه شدم. در حال حاضر وضعیت جسمی من خوب است و امیدوارم توفیقی حاصل شود که شاهد انجام تک تک این پیوند ها در این استان باشم.

آیا آماری هست که اعلام کند در طول سال چند مرگ مغزی در استان رخ می دهد و چه تعداد از آنها به سمت پیوند اعضا هدایت می شوند؟ این آمار به چند درصد باید برسد تا رضایت بخش باشد؟

در سال 92، 2723 مرگ در بخش مراقبتهای ویژه بیمارستانهای استان گزارش شده و در سال 93 این عدد تا اسفند ماه، 2648 عدد بوده است. بر اساس منابع موجود، 10درصد موارد مرگ در آی سی یو باید به اهداء بیانجامد یعنی حدود 270 دهنده بالقوه در سال 92 و 260 دهنده در سال 93 باید می داشتیم. تصور کنید که اگر تمامی این ارقام محقق می شد، از حدود 500 بیمار دیالیزی که امکان دریافت کلیه پیوندی را دارند، بیماری باقی نمی ماند. حال این امر را تعمیم دهید به اینکه طی چند سال، چه میزان از بار مراجعه به بیمارستانهای مجهز به دستگاه دیالیز کاسته می شد ?