تحریم کاربران ایرانی همچنان ادامه دارد. کاربران آی‌فون از دو روز گذشته نمی‌توانند از اپلیکیشن‎های ایرانی گوشی‎های خود استفاده کنند. طوری که با مراجعه کاربران به این اپلیکیشن‌ها با این پیام مواجه می‎شوند: که اپل این اپلیکیشن را تایید نمی‌کند . به عبارت دیگر، کاربران آی‌فون در دو روز گذشته نتوانستند از طریق اپلیکیشن‎های موبایلشان، خدمات الکترونیکی اعم از درخواست تاکسی، سفارش غذا، پرداخت آنلاین و حتی امور بانکی انجام دهند. چراکه تقریبا اغلب اپلیکیشن‌های ایرانی از کار افتاده‌اند. از اپلیکیشن‌های خدماتی مانند اسنپ، اسنپ مارکت، اسنپ فود ، دیجی‌کالا ، فیدیبو، تپسی، آپ  و .. گرفته تا اپلیکیش بانک‌هایی چون ملت و ... تقریبا ناگهان کاربران ایرانی آی او اس  متوجه شدند هیچ کدام از این اپلیکیشن‌ها کار نمی‌کند. سایت سیب اپ که بعد از موج اول تحریم اپلیکیشن‌های ایرانی توانسته بود با ایجاد مجوزهای جدید مسیر جدیدی برای کار اپلیکیشن‌ها روی دستگاه های آی او اس کاربران ایجادکند هم خودش از کار افتاد و هم با از کار افتادن مجوزهایش بقیه شرکت‌هایی که از مجوزهای آن استفاده می‌کردند هم عملا بی استفاده شدند.

در این میان، برخی از استارت‌آپ‌ها مانند اسنپ به دنبال مسدود شدن اپلیکیشن‌های آی او اس خود از کاربران خواسته‌اند از نسخه وب اپلیکیشن استفاده کنند. تپسی از کاربران خواسته با حذف  از نسخه موجود در سایت برای نصب اپلیکیشن آی او اس استفاده کنند. برخی دیگر فعلا راه حلی برای جایگزین کردن اپلیکیشن مسدودشده ارائه نکرده‌اند. از جمله اپلیکیشن شرکت آسان پرداخت (آپ) در توییتی نوشته است که مشغول بررسی این موضوع است. همچنین بانک ملت نیز با ارسال پیامکی به مشتریانش از آنها خواسته با حذف اپلیکیشن آی او اس آن را دوباره از روی سایت این شرکت نصب کنند. مدیرعامل گپ نیز با انتشار توییتی از مسدود شدن اپلیکیشن آی او اس گپ خبر داد. وی با انتشار متن مجوز اداره خزانه‌داری آمریکا نوشت: ما مجوز اداره خزانه‌داری آمریکا را داشتیم اما اپل ما را بست، در حال بررسی راه‌های دیگری هستیم.

ادامه خط تحریم تکنولوژی

البته این نخستین بار نیست که شرکت اپل تصمیم گرفته دسترسی ایرانیان را به اپلیکیشن‎های ایرانی محدود کند به طوری که در چند سال گذشته این شرکت به دلیل موضوع تحریم، دسترسی توسعه‌دهندگان اپلیکیشن را به اپ استور مسدود کرده است. این روند با حذف اپلیکیشن‎های پرکاربر ایرانی مانند اسنپ، دیجی کالا و ... در سال گذشته در رسانه‌های خارجی نیز بازتاب داشت و با راه‎اندازی کمپین‌های اعتراضی در فضای مجازی با هشتگ StopRemovingIranianApps# به معنی «به حذف ‌اپلیکیشن‌های ایرانی خاتمه دهید» همراه بود. در این میان نیز برخی فعالان حوزه فضای مجازی و توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های ایرانی با ارسال نامه‌ای رسمی از تیم کوک، مدیرعامل اپل، درخواست کردند که این اقدام را متوقف کند.

در همان زمان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز به موضوع حذف اپلیکیشن‌های ایرانی واکنش نشان داده و وعده داد این موضوع را پیگیری حقوقی کند و از طرف دیگر از طرف وزارت امور خارجه نیز اعلام شد که موضوع در حال پیگیری است با این حال، اپل همچنان از موضع خود برای تشدید دسترسی کاربران ایرانی به این اپلیکشین‌ها و حذف آنها از اپ‌استور کوتاه نیامد تا اینکه در اقدام جدید مجددا نسخه «آی و اس» این اپلیکیشن‌ها را از کار انداخت. سختگیری‎ها و محدودیت‎های اپل برای کابران ایرانی در حالی است که بیش از ۱۱ درصد از گوشی‌های هوشمند مورد استفاده در ایران آی‌فون هست و این موضوع ایران را به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای اپل در منطقه خاورمیانه تبدیل کرده است.

ماجرای محدودیت جدید اپل

بالغ بر دو سال است که کاربران آی‌فون ایرانی برای دسترسی به برنامه موبایلی چالش دارند. با این حال، کاربران ایرانی از راهکارهایی برای دور زدن این تحریم‎ها استفاده می‌کردند. یکی از راهکارها استفاده از مجوزهای اکانت (اینترپرایز) است. اپل در اصل این روش را برای سازمان‌ها و شرکت‌ها ارائه می‌دهد تا بتوانند اپلیکیشن‌های خود را با کارمندانشان به اشتراک بگذارند، بدون اینکه نیاز باشد تا آن را در اپ‌استور و به شکل عمومی منتشر کنند. این روش، یک روند خصوصی انتشار اپلیکیشن است تا یک شرکت، نرم‌افزار خود را در اختیار کارمندانش قرار دهد. اما نکته اینجا است که کسب‌وکارهای ایرانی در شهریور سال ۹۶ و پس از آنکه اپل همه اپلیکیشن‌های ایرانی را از اپ‌استور حذف کرد، سراغ همین روش آمدند. در واقع، با اکانت اینترپرایز، امکان نصب اپلیکیشن را روی گوشی های آی‌فون از طریق مراجعه به سایت و تایید نهایی مشترک روی گوشی، فراهم می‎شود.

در این روش که نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورها نیز مرسوم بوده، به توسعه‌دهندگان اپلیکیشن (طراحان اپلیکیشن) این اجازه را می دهد که اپلیکیشن مورد نظر را روی سایت قرار داده تا کاربران آی‌فون با مراجعه به لینک دسترسی در سایت، نرم‌افزار مورد نظر را روی گوشی خود نصب کنند. اپل در چند هفته اخیر اقدام به بستن این اکانت‌های اینترپرایز کرده چرا که به گفته امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، این موضوع تنها مختص به ایران نبوده و تغییر رویه جدید شرکت اپل برای حفظ امنیت اطلاعات و رعایت حقوق مالکیت معنوی است. اپل به دلیل افزایش نرم‌افزارهای کرک شده (‌قفل شکسته) و کپی برداری شده و نیز عدم رعایت قانون کپی رایت که به ضرر کاربران و توسعه‌دهندگان بوده، این تغییر رویه را در پیش گرفته است. در واقع،  اپل خواسته با مسدود کردن این اکانت‌ها، کاربران را مجبور کند از روش قانونی اپلیکیشن‌ها را تهیه کنند، اما این در حالی است که کاربران ایرانی به دلیل تحریم‌های تکنولوژی قادر به نصب برنامه‌ها از اپ استور (فروشگاه‎ اپلیکیشن‎های اپل) نیستند و به ناچار این روش را انتخاب کردند.

محدودیت‌ها به تحریم‌ها ارتباط دارد

با این حال حذف این مجوزها در واقع تنها روزنه دور زدن تحریم توسط کسب وکارهای ایرانی را بسته است. اگر در سایر نقاط جهان کسب و کارها به هر حال قادر به استفاده از مجوز رسمی خود اپل باشند در ایران به دلیل تحریم اپل حاضر به ارائه خدمات به ایرانیان نیست.  در این راستا، پویا خوشبخت، مدیر فنی شرکت سیب‎اپ به «دنیای‌اقتصاد» گفت: اپل یکی از شرکت‌های بزرگ جهان بوده و از لحاظ اقتصادی، درآمد یا سرمایه آن همر‌ده با شانزدهمین شرکت پولدار دنیا است. این مدل شرکت‌ها معمولا درباره فعالیت‎های خود پاسخگو نیستند، به‌ویژه به کاربران نهایی، مگر آنکه مورد خاصی پیش‌ آید و بخواهد بیانیه‌ای منتشر کند. درخصوص بسته شدن این پروفایل یا اکانت‌ها، چند وقت پیش خبری منتشر شد که سخنگوی اپل اعلام کرده بود یک‌سری اپ‌های مشکل‌دار و شرط‌بندی، از این اکانت‌های اینترپرایز استفاده می‌کنند و اقدام سریع انجام دادند که این مشکلات برطرف شود. این اتفاق ادامه پیدا کرده و دامن‌گیر اپلیکیشن‌های ایرانی نیز شده است. به‌خاطر آن پروفایل چند بانک و استارت‌آپ‌های پرکاربر ایرانی نیز بسته شد. به گفته وی، استارت‌آپ و بانک‎های ایرانی پروفایل خاص خودشان را داشتند و در این‌خصوص استدلال اپل برای حفظ کپی‌رایت منطقی به‌نظر نمی‎رسد. اپل پیش از این با استدلال تحریم‌ها، اپلیکیشن‎های ایرانی را از اپ‌استور حذف کرد.

در محدودیت‎های جدید، هر چند اپل به تحریم‌ها اشاره نکرده ولی با توجه به حذف انبوه اپلیکیشن‎های ایرانی به‌ویژه برنامه‌های بانک‎ها در عرض یک روز، می‎توان حدس زد که به تحریم‌ها ارتباط دارد. ظاهرا اپل متوجه معذوریت ایرانی‌ها برای استفاده از این اکانت‌ها شده و آنها را مسدود کرده است. در حال‌حاضر گوگل از چنین سیستمی برای اپلیکیشن‎های بدافزاری استفاده می‌کند و انتظار می‌رود در آینده از آنها برای نسخه اندرویدی اپلیکیشن‎های ایرانی استفاده کند. خوشبخت با اشاره به راهکار جدید شرکت سیب‎اپ برای حل این مشکل اظهار کرد: شرکت سیب‌اپ برای مقابله با این مشکل، روش جدیدی را توسعه داده که به‌زودی منتشر می‎کند، کاربران دیگر با این مشکل بسته‌شدن اکانت‎های اینترپرایز مواجه نخواهند شد و به‌راحتی می‎توانند اپلیکیشن‌ها را دانلود کنند.

در راهکار جدید، هر ۱۰۰ کاربر آیفون در یک اکانت خواهند بود. در حال‌حاضر هر کاربر برای دانلود اپلیکیشن، باید وارد یک اکانت توسعه‌دهنده اپلیکیشنی شود، اما در راهکار جدید با توجه به قرار گرفتن ۱۰۰ کاربر در یک اکانت پیگیری و ردیابی آنها از سوی اپل زمانبر است. این امکان با آپدیت اپلیکیشن‌ها از بین نمی‌رود و از طرفی مشکلات اکانت‎های اینترپرایز را ندارد و تنها کاربر برای استفاده آن باید سالانه یک دلار هزینه بدهد. در واقع، هزینه سالیانه این اکانت‌ها ۱۰۰ دلار است که بین ۱۰۰ کاربر تقسیم می‌شود.