به گزارش مهر، روزانه حجم عظیمی از داده های تولیدی توسط شرکت های ارائه دهنده شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان، مدیریت و تحلیل می شود و نتایج حاصل از تحلیل روی این داده های کلان (بیگ دیتا)، متقاضی بسیاری داشته است و از بنگاه های تجاری (که برای بهره مندی در تبلیغات هوشمند به این اطلاعات نیاز دارند) تا سازمان های امنیتی و حاکمیتی (برای رصد وضعیت ملت ها در نقاط مختلف دنیا)، متقاضی این داده ها هستند. حتی در این بین شرکت های تحلیلی بسیاری، کلان‌داده‌ها را منبع اصلی درآمد خود قرار داده اند و با ارائه گزارش های هدفمند، حتی می‌توانند نتیجه انتخابات مختلف را تغییر دهند.

رشد درآمدهای حاصل از بیگ دیتا در دنیا

برمبنای پیش بینی موسسه استاتیسا، درآمد حاصل از کلان‌داده و تحلیل های تجاری از آن تا سال ۲۰۲۰ به ۲۱۰ میلیارد دلار در جهان خواهد رسید. شرکت های ارائه دهنده این خدمات به منبع عظیمی از درآمد دست پیداکرده اند و به همین دلیل درآمدهای حاصل از کلان‌داده در دنیا در حال گسترش است.

داده های کاربران ایرانی در تلگرام محافظت نمی شود

چند سالی است که پیام‌رسان ها و شبکه‌های اجتماعی بسیاری در حال فعالیت در ایران هستند و تعداد قابل توجهی کاربر را نیز به خود جذب کرده‌اند. در این میان پیام رسان تلگرام توانسته بود در سال های اخیر کاربران بسیاری را در ایران به دست آورد، کاربرانی که محتوای فراوانی را بر بستر این پیام رسان تولید و نشر و داده های فراوانی را در اختیار تلگرام قرار دادند.اما آیا تلگرام سازوکار مشخصی را برای حفاظت از اطلاعات شخصی انبوه کاربران خود اتخاذ کرده است؟ مخاطره نشت و سوءاستفاده از اطلاعات کاربران در این فضا چقدر است؟ افشای شماره تماس و اطلاعات شخصی میلیون ها کاربر ایرانی چه عواقبی می‌تواند در برداشته باشد؟ به اذعان تلگرام، الگوریتم رمزگذاری پیام ها در این شبکه استاندارد نبوده و الگوریتم های امنیتی تلگرام توسط هیچ نهاد معتبری صحت سنجی نشده و مورد تایید قرار نگرفته است.

پایبند نبودن تلگرام در قبال حفاظت از داده های کاربران

طبق گزارش مرکز ملی فضای مجازی و بر اساس آخرین آمار ؛ ایرانیان حدود ۶۰ درصد کاربران تلگرام را تشکیل می‌ دادند و نیز جابه جایی روزانه حدود ۱۵ میلیارد پیام در این پیام‌رسان، نشان می داد که سهم محتوای فارسی قابل توجهی در تلگرام ذخیره شده بود که این حجم عظیم داده برای سازمان ها و موسسات تحلیل و پردازش محتوا بسیار قابل توجه بود.

چه اطلاعاتی از کاربران ایرانی برای تلگرام اهمیت داشت

تحلیل کلان داده کاربران ایرانی توسط تلگرام در ابعاد ملی می‌توانست اطلاعات گسترده‌ای را در خصوص آسیب‌پذیری های کشور در اختیار مراجع بیگانه و دولت های متخاصم قرار دهد. به عنوان تحلیل سوابق فعالیت ۴۰ میلیون کاربر تلگرام از جمله سبک زندگی ایرانیان از لحاظ ساعت خواب و بیداری، اوقات فراغت، برنامه غذایی، ارتباطات خانوادگی و دوستان، رسمی و غیررسمی، مکان های محبوب و پررفت و آمد از این طریق به راحتی قابل استخراج است.
۱. بخشی از این داده‌ها مربوط به زندگی شخصی کاربران است؛ دوستان و نزدیکان و اعضای خانواده افراد از طریق متن و محتوای پیام می توانند قابل شناسایی باشند.همین اطلاعات خصوصی بسیاری از ویژگی های شخصیتی، نقاط ضعف، نیازها و دغدغه ها و علاقه مندی افراد را تعیین می‌کند. همچنین اطلاعاتی از قبیل محل سکونت و تحصیل فرزندان که می‌تواند دست کم توسط گروه های تروریستی بهره‌برداری شود که همه این داده ها از طریق اطلاعات موجود در تلگرام قابل برداشت خواهد بود.

۲. گروه های همکاران نیز می تواند از دیگر منابع دریافت اطلاعات باشد. گفت وگوهای کاری و برنامه‌ریزی های افراد غالبا در این گروه ها انجام می‌شد که در برخی موارد می‌توانست اطلاعاتی از سیستم های اداری کشور را در اختیار پیام رسان تلگرام قرار دهد. اطلاعاتی اعم از مسئولیت های افراد در ادارات، نقاط قوت و ضعف سازمان ها، برنامه ریزی های نادرست و درست توسعه ای و برنامه ها برای مقابله با تحریم و هزاران داده و اطلاعات به ظاهر کم ارزش و پرارزش دیگر.

۳. به علاوه بسیاری از کاربران تلگرام در ایران عضو حداقل چند کانال بودند که موضوع کانال ها و تعداد بازدیدهایی که کاربران از هریک انجام می دادند، یکی از داده هایی است که می توانست علایق افراد را در زمینه های تحصیلی-شغلی، گرایش های مذهبی و سیاسی و حتی طبقه اقتصادی و...مشخص کند .

۴. چت ها و گفت وگوهای خصوصی نیز منابع مهمی برای داده‌کاوی محسوب می شوند؛ نوع کلمات و واژگان به کار گرفته شده ؛علایق مختلف به رنگ ها، غذاها، مکان های دیدنی و صدها فراداده دیگر همچنین الگوی رفتاری ایرانیان در مواجهه با پدیده‌ها و رویدادهای مختلف، ذائقه آن ها در خصوص انواع محتوا از جمله فیلم، سریال، خبر، تصویر و آستانه حساسیت و نوع واکنش آن ها به رویدادهای داخلی و جهانی، گروه های مرجع واقعی، سلبریتی ها و افراد تاثیرگذار، کلمات کلیدی پراستفاده و بسیاری موارد دیگر که افراد ممکن است استفاده کنند نیز طی این تحلیل ها قابل تعیین است.

کامل ترین اطلاعات ایرانیان در طول تاریخ در اختیار تلگرام

بدون شک در طول تاریخ تلگرام توانسته است که جامع ترین و کامل ترین داده ها برای ترسیم پروفایل رفتاری، اجتماعی و فیزیولوژیکی ایرانیان به دست آورد که تحلیل این داده‌ها می‌تواند مهم ترین آسیب‌پذیری های فیزیکی، اجتماعی، رفتاری، نگرشی و فردی ایرانیان را برای دولت های متخاصم آشکار ساخته و مبنایی برای سوءاستفاده آن ها از این آسیب‌پذیری ها باشد. این که گاه بیان می شود داده‌های یک کاربر عادی اهمیت خاصی ندارد به طور آشکار اشتباه است.چون این اطلاعات هنگامی که در کناراطلاعات میلیون ها کاربر دیگر قرار گیرد، معنادار بوده است و می‌تواند اطلاعات مهمی را در اختیار تحلیل‌گران قرار دهد.

منبع درآمد تلگرام

تلگرام ظاهرا به فعالیت اقتصادی نمی‌پردازد و منبع درآمدی حتی از طریق پذیرش آگهی نیز ندارد اما تامین مالی تلگرام به چه نحوی انجام می‌پذیرد؟قطعا می توان گفت که منبع اصلی درآمد آن فروش اطلاعات کاربران خصوصاً کاربران ایرانی است.

قوانین اروپا و آسیا برای استفاده از داده های کاربران

امروزه بحث مهندسی افکار عمومی توسط شرکت های چند ملیتی با تسلط بر داده انبوه ملت ها دغدغه نخست بسیاری از کشورها شده است. به نحوی که تحلیل گران پیروزی دونالد ترامپ را در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، محصول غفلت از گوگل، فیس بوک و توئیتر می‌دانند. براین اساس پس از آن که اتحادیه اروپا و انگلیس و کشورهای آسیای شرقی نگارش قوانین ضدرمزنگاری و استفاده از داده‌های کاربران در حوزه ارتباطات را با کلید واژه موضوع نقض حریم خصوصی کاربران آغاز کردند، چند روزی است که قانون کلی حفاظت از اطلاعات کاربران (GDPR) در اتحادیه اروپا به اجرا درآمده و قرار است لایحه ای با همین مضمون نیز به زودی به تصویب دولت و مجلس ایران برسد. قانون کلی حفاظت از اطلاعات (GDPR) بخشی از قوانین اتحادیه اروپا درباره حمایت از حریم شخصی تمام افراد ساکن در این اتحادیه است که شامل صادرات اطلاعات شخصی به خارج از اتحادیه اروپا و حوزه اقتصادی اروپا می شود.

راهکاری در قبال بی تعهدی تلگرام به حقوق کاربران ایرانی

صیانت از داده های شخصی یکی از حقوق اولیه کاربران فضای مجازی محسوب می شود و به همین دلیل است که کشورهای پیشرفته برای الزام بسترهای ارتباطی و سرویس دهنده ها به حفاظت از حریم خصوصی کاربران قوانین جدیدی را وضع کرده اند. این درحالی است که شبکه تلگرام بدون هیچ گونه تعهدی برای حفاظت از اطلاعات و داده های کاربران ایرانی، در کشور فعالیت داشته است و به نظر می رسد در قبال این بی تعهدی به حقوق کاربران باید راهکاری اندیشیده می شد.