شمال نیوز : ورود به دنیای جدید تکنولوژی که همه ی زندگی و محیط اطراف ما را احاطه کرده است، شيوههاي زندگي درون خانوادگي را نيز دستخوش تغيير نموده است، به طوري كه بسياري از افراد خانواده را با وجود تواناييهاي مختلف در رويارويي با مسايل و مشكلهاي روزمره آسيبپذير نموده است. اگر برنامههاي حمايتی و پشتيباني كنندهاي در درون خانواده نباشد كه بتواند در شرايط بحراني و آسيبپذيري افراد خانواده را از فشارهاي رواني وارده برهاند، ممكن است آنان را در مراحل تصميمگيري دچار اشتباههاي غير قابل جبران نماید.
از اين نظر همدلي يك عمل لازم حمايتي براي افراد خانواده محسوب ميشود كه به افراد درون خانواده كمك ميكند تا مرحلههاي بحراني زندگي را بهخوبي پشت سر بگذارد. وقتي دلمان به حال كسي ميسوزد، نسبت به احساسهاي او همدردي ميكنيم ولي بايستي توجه داشت كه دلسوزي و ترحم به افراد ديگر همدلي محسوب نميشود. همدلي به هيچ وجه به معناي تاكيد طرف مقابل و هم عقيده بودن با او نميباشد. بلكه منظور اين است احساسهاس او را درك ميكنيم. به معني ديگر همدلي يعني اينكه بتوانيم بدون آن كه در موقعيت طرف مقابل قرار گرفته باشيم، خودمان را جاي او بگذاريم و از چشم او مسأله را نگاه كرده و درك كنيم، مانند همدلي با آسیب دیدگان جنگ و يا فرد مصيبت ديده و. . . همدلي به فرد كمك ميكند تا بتواند انسانهاي ديگر را حتي وقتي با او تفاوت دارند، بپذيرد و به آنها احترام بگذارد.
همدلي روابط درون خانوادگي را بهبود ميبخشد و به ايجاد رفتارهاي حمايت كننده و پذيرنده نسبت به ساير افراد ديگر خانواده منجر ميگردد. همدلی بهمعناي داشتن احساس قلبي همانند و مشابه است وهمدلي با همسر يعني درك احساسهاي قلبي همسر بهشكلي كه عواطف و احساسهاي دروني او درك شود .
انسان موجودي اجتماعي است و نياز به ارتباط با دیگران دارد وقتي ما بتوانيم از زاويه ديد طرف مقابل به مشكلهاي او بنگريم، احساس تنهايي را از او گرفته و بهعميقترين و ريشهدارترين نياز آنها كه احساس ارزشمندي و مهم بودن است پاسخ مثبت دادهايم. زماني كه بتوانيم افراد خانواده، دوستان، اطرافيان و حتي افراد غريبه خود را در مواقع لزوم ياري دهيم و از آنها ياري بگيريم، اين همان قانون طلايي همدلي وارتباط موثر با ديگران است كه جزء مهارتهاي لازم براي زندگي فردي، خانوادگي و اجتماعي بهشمار ميآيد.
تعريف همدلي:
واژه همدلي Empathy از واژه Empathia گرفته شده است. نظريهپردازان روان شناسی، همدلي را به مفهوم توانايي ادراك تجربه ذهني فرد ديگر مطرح نمودند، و از همين مفهوم براي تشخيص و درمان در روانشناسي بهطور ويژه مدد گرفته شد، كه امروزه نقش جدي را در برقراري ارتباط بهعهده دارد.
اگر به مفاهيم فوق عميقتر بنگريم، ميبينيم كه تاريخچه همدلي از نخستين ويژگيهاي خانواده است. بهشكل ساده تمايل پاسخدهي به حالت عاطفي همسر و فرزندان با حالت عاطفي مشابه را همدلي در خانواده گويند. يعني اين كه فرد بتواند مسايل همسر و فرزندان ویا در جامعه ودوستان را حتي زماني كه در آن شرايط قرار ندارد، درك كند و براي نظريات و احساسهاي آنها ارزش و احترام قايل شودیا به عبارت دیگر با عینک فرد مقابلمان دنیا را ببینیم و به طور کلی خودمان را بتوانیم تا حد ممکن جای دیگران بگذاریم و آنچه برای ما مهم است را فراموش کنیم و آنچه برای آنها است را بیابیم.
همدلی را می توان به طور سنتی درپیشینه اکثر اقوام و فرهنگ ها با درجات مختلف مشاهده کرد برای مثال در فرهنگ غنی و پرافتخار ایران اسلامی ، مازندرانی ها یکی از اقوامی هستند که به مهربانی و میهمان نوازی وهچنین داشتن روابط ارتباطی بالا مشهورند .از دیگر خصوصیات بارز اهالی مازندران درک مصائب و مشکلات دیگران واطرافیان می باشد که بسیار دیده می شود وافراد با درک به موقع مسائل، وارد عمل شده وبه یاری یکدیگر می شتابند. در همین جا لازم میدانم متذکر شوم چقدر خوب می شود به این خصوصیات مثبت چه در محیط خانواده وچه در محیط جامعه اهمیت بیشتری داده شده و پرداخته شود .
چند نمونه ازآثار مثبت همدلي:
1.اثر گذاری مثبت در پيشگيري بسياري از رفتارهاي ناخوشايند.
2.ایجاد احساس خوشايند و مثبت در افرا جامعه.
3.نجات فرد از احساس تنهای وبوجود آمدن حس پشتیبانی.
4.کمک به اخذ تصمیمات بهتر.
5.جلوگیری از بسياري تعارضها و سوء تفاهم ها.
6. تعديل و اصلاح شناخت، احساس و رفتار در اثرهمدلي به جا و مناسب.
7.ایفای نقش در تحكيم روابط همسران.
8.افزایش احساس آرامش و قوي ادراك فرد.
9. ایجاد اعتماد وبالا بردن آن.
10.فراهم آوردن زمينه شناخت بهتر و بيشتر از همسر و خانواده ودستان واطرافیان.
11. بهبود روابط خانوادگي و اجتماعي.
12. تقویت امنيت رواني و آسايش خاطر.
13. افزایش ميل به شركت در فعاليت هاي گروهي در جامعه.
14.آسان سازی درک احساسات و بيان احساسهاي خود .
رفتار همدلانه:
يعني احساس رنج و پريشاني شخص را واقعاً درك كنيم و قادر باشيم، اين احساس را به او منتقل كنيم بدون اينكه تأييدي يا ردي بر عملكرد او داشته باشيم. تنها در اين صورت است كه فرد ديگر احساس تنهايي نميكند. لذا ميتواند اعتماد كند. پذيرش در او ايجاد شده وبه راهكارهاي پيشنهادي فکر می کند و آن را ميپذيرد.
آثار همدلی در اشخاص:
1. دوست داشته شدن.
2. دوست داشتن افراد خانواده.
3. بالا رفتن تحمل افراد خانواده با ديدگاههاي مختلف و گاهي مخالف.
4. روابط بين فردي بدون پرخاشگري و يا با حداقل پرخاشگري.
5. احترام قايل شدن براي همسر و فرزندان.
6. گوش دادن فعال .
بررسی:
همدلي يك خصوصيت ويژه انسانهاست. چون انسانها در اجتماع به دنيا ميآيند و اجتماعی زندگي ميكنند و بزرگ ميشوند، براي هم ديگر ارزش قايلند و نسبت به يكديگر نگران ميشوند و رفتار همدلانه از خود نشان ميدهند. انسانها از رفتارها و عكسالعملهاي همسر و ديگران همدلي را ميآموزند. رفتار همدلي ميتواند به موقعيت و تجربه خود آنان بستگي داشته باشد، يعني هر چه افرادهمدلي بيشتري را تجربه كرده باشند، احتمال واكنش رفتار فعالانه در آنها بيشتر خواهد بود. همدلي ميتواند متناسب با ميزان نزديكی و روابط صميمانه افراد ودوستان در جامعه، شكل متفاوت به خود بگيرد، اغلب مردم نسبت به نزديكان خود رفتارهاي همدلانه بيشتري نشان ميدهند و خود را از نظر احساسي جاي افراد خانواده خود قرار ميدهند. تشويق رفتارهاي همدلانه از طرف همسر ميتواند احتمال بروز آن را در موقعيتهاي مشابه افزايش دهد. فرد با آموزش شناخت و درك احساسهاي خود و همسرودیگران و تفسير موقعيتهای پیش آمده قادر خواهد بود رفتار همدلانه را از خود نشان دهد.
راهكارهاي تقويت همدلي:
1. گوش دادن فعال: درارتباط با دیگران به آنها فرصت دهيد تا احساسهاي خود را بهراحتي بيان كنند، در واقع اصل مهم همدلي شنونده خوب بودن است. به سخنان طرف مقابل كاملاً گوش داده و به او اطمينان دهيد كه سعي داريد مثل او به مشكل نگاه كنيد.
2. بيان احساس: هنگام بروز مشكل، احساسهاي خود را با دوست خود در ميان بگذاريد. هنگام همدلي، احساسهاي خود را آرام بيان كنيد تا طرف مقابل احساس آرامش بيشتري بنمايد.
3. خودآگاهي : چون همدلي بر پايه خودآگاهي و است، هر چه بيشتر نسبت به احساسهاي خودمان آگاهي داشته باشيد بهتر ميتوانيد احساسهاي افراد ديگر خانواده را درك نماييد وبه آنها کمک کنید.
4. تقويت روابط بین فردی: دوستان خود را به خاطر رفتارهاي همدلانهشان تشويق كنيد. براي اينكه همدلي اعضاي خانواده تقويت شود بهتراست به ارتباط هاي عاطفي ساير افرادودوستان ویا خانواده با هم بيشتر توجه شود وارتباط صمیمانه تقویت گردد.
5. ایستادگی در همدلي: در ابتداي شروع همدلي ممكن است قدري مقاومت بهويژه از سوي نوجوانان وجود داشته باشد، بهويژه هنگامي كه روابط دلسرد كننده و بدون احساس بوده است. در برابر افرادي كه موجب دلسردي ميشوند و يا احساسهاي همدلانه را جدي نميگيرند، مقاومت كنيد. ممكن است قدري زمان لازم باشد تا طرف مقابل روابط نامناسب قبلي را كنار بزند و بتواند وارد يك رابطه همدلانه شود.
6. رفتار صادقانه: تظاهر به همدلي نكنيد تا به احساسهاي دیگران لطمه وارد نشود . نقش بازي كردن يا استفاده ابزاري براي رسيدن به هدفهاي خود از رفتار همدلانه موجب دلسردي و بياعتمادي می گردد هرگز از همدلي براي اين مقاصد استفاده نكنيد.
7. احترام گذاردن: با درك احساسهاي طرف مقابل به او بفهمانيد كه برايش اهميت و ارزش و احترام قايل هستيد.
8. قرار دادن خود بهجاي فرد: در ارتباط با دیگران، قبل ازهر اقدامی ، لحظهاي خود را به جاي او قرار دهيد. هر قدر حس همدلي را در خود تقويت كنيد، به همان ميزان به اصول اخلاقي احترام بیشتری گذاشته اید.
9. عدم مقایسه: در همدلي با افراد از مقايسه كردن خودداري كنيد، چون ممكن است باعث بستن صفحه امید او شوید.
10. دوری ازاحساس برتری: دستور دادن، قضاوت كردن، نصيحت كردن و سرزنش كردن كه نشان دهنده و القاء كننده وضعيت بالاتر وبرتری شما نسبت به همسر و ساير افراد خانواده دوستانتان است، احساس همدلي را از بين ميبرد، بهطور جدي از اين موارد دوری كنيد.
11. عدم سرزنش همسر، فرزندان و دوستان.
12. در همدلي براي طرف مقابل دلسوزي يا ترحم نكنيد ومشکلات را کوچک و بی ارزش یا بیش از حد بزرگ جلوه ندهید.
*روان شناس
منبع : techniques life skills