شمال نیوز: بررسی آمار طلاق در کشور نشان می دهد طی ده سال گذشته روند صعودی به خود گرفته است. به طوری که به اعتقاد کارشناسان آمار طلاق در ایران به زلزله ای خاموش تبدیل شده است که هر روز در حال تکان دادن جامعه است.
در استان مازندران نیز متاسفانه شاهد رشد طلاق بودیم که زنگ خطری برای خانواده ها بشمار می رود و لزوم اقدامات پیشگیرانه و تاثیرگذار توسط مسئولان و خانواده ها را بیشتر نمایان می سازد .

اعتیاد، خیانت و مشکلات اقتصادی بیشترین علل طلاق را در 10 سال اخیر تشکیل می دهند و تاکنون فقط به این موارد اشاره شده و هیچ راهکاری از سوی دستگاه های مسئول برای کاهش آن ارائه نشده است.

اما با واکاوی بیشتر در این حوزه به موردی می رسیم که بر علل قبلی اضافه شده است و این روزها درصد بالایی از جامعه را با آن مواجه کرده است.

سرعت و قدرت نفوذ شبکه های اجتماعی در کشور به حدی است که به طرز شگفتی به زندگی افراد ورود پیدا کرده است تا جایی که ایران در استفاده از شبکه ی وایبر و تلگرام در دنیا رکوردار شده است.

شبکه های اجتماعی ، موبایل و تبلت تا اندازه ای جای خود را در بین خانواده های ایرانی باز کرده است که می توان گفت گوشی تلفن همراه به عضوی از خانواده ها تبدیل شده است.

به گفته سعید آرام مدیرکل بهزیستی مازندران ، در سه ماهه نخست سال 94 ، یکهزار و 979 پرونده طلاق از دادگستری مازندران جهت انجام مشاوره به مراکز بهزیستی ارجاع شده است که بیش از 90 درصد آنان در سنین زیر30 سال و در سال های نخستین ازدواج بوده اند.

تاثیر آموزش افراد در پذیرش نقش های جدید در جامعه

مدیر اداره کل بانوان و خانواده استانداری مازندران در این زمینه با اعتقاد بر اینکه شبکه های اجتماعی هم تهدید است و هم فرصت ، گفت: باید پذیرفت که باید با زمان حرکت کرد اما چیزی که اهمیت دارد نوع برخورد با این ابزارها و نقش خانواده هاست.

مریم جمشیدی در گفتگو با ما افزود: اگر زن و شوهر در تربیت فرزندان در تعامل و باهم همسو بوده و مطابق با فرهنگ ایرانی اسلامی پیش روند این ابزارها تاثیر منفی نخواهد گذاشت.

وی با تاکید بر فرهنگ سازی درست در استفاده از این ابزارها گفت: اگر اساس خانواده قوی باشد هیچ یک از این ابزارها علی الخصوص شبکه های اجتماعی نمی تواند آثار سوء داشته باشد.

مدیر اداره کل بانوان و خانواده استانداری مازندران معتقد است شبکه های اجتماعی فقط برای پر کردن خلاهایی است که در طول زمان در خانواده ها ایجاد شده است که این خلا ها خود ریشه در مسائل دیگری دارد.

وی با بیان اینکه طلاق یک معضل ملی است که مختص مازندران نیست اظهار کرد: یکی از دلایل طلاق این است که اولا فرزندان برای پذیرش نقش های جدید در خانواده آماده نیستند ثانیا پس از ازدواج به حال خود رها می شوند، در صورتیکه آموزش های خانواده چه قبل و چه بعد از ازدواج باید وجود داشته باشد تا در هنگام مواجه با چالش آن را به یک شانس برای زندگی بهتر تبدیل کنند نه خط پایانی طلاق.

جمشیدی بر آموزش های مستمر و واقعی تاکید کرد و افزود: کارهای فرهنگی زمان بر هستند لذا آموزش ها باید بصورت بنیادین و از سنین پایین آغاز شود.

وی با طرح این سوال که چرا شبکه های اجتماعی جذاب هستند گفت: این جذابیت ها را ما در آموزش و پرورش نداریم لذا موج آفرینی و ایجاد جذابیت در آموزش از اهمیت بسزایی برخوردار است.

مدیرکل بانوان و خانواده استانداری مازندران با تاکید بر اینکه همه ی ارگان ها خود را ملزم به کار فرهنگی بدانند گفت: تمام نهاد ها باید با هم هماهنگ شده تا بعنوان یک قدرت عمل کنند. در این بین نهادهای مردمی و کمپین های حمایت از خانواده بعنوان یک فرصت در این راستا به کمک نهادهای دولتی بیایند .

جمشیدی در پایان یادآور شد: ملاک فقط ازدواج نیست بلکه آموزش و ازدواج در کنار هم اهمیت دارند.

گذار از سنت به مدرنیته

از سویی دیگر و با نگاه از دریچه ی جامعه شناسی به ضرس قاطع می توان گفت که پیدایش اکثر این شبکه ها به کشورهایی برمی گردد که با ساختار سیاسی سوسیال دموکراتیک بودند یعنی کشورهای اروپایی و آمریکایی که ساختارشان به گونه ای پذیرای فضای فرهنگی مجازی در فضای اجتماعی است.


دکتر سید جابر کریمی آکندی، جامعه شناس و استاد دانشگاه، اختلاف ایران با این کشورها را در نحوه ی استفاده از این شبکه ها عنوان کرد و افزود: ماهیت شبکه های مجازی و بطور کلی تکنولوژی شبیه به آب است که در هر ظرفی قرار دهیم شکل آن ظرف را به خود می گیرد و باید این واقعیت را پذیرفت.


این جامعه شناس می گوید: فضای فرهنگی غرب متاثر از خانواده هایی است که معمولا زوجین باهم ازدواج کنند و زندکی میکنند و بعد ا ازدواج از خانواده هاه فاصله می گیرند و دور می شوند و در حالیکه در ایران بعد از ازدوج زوجین، نه فقط زن و شوهر بلکه خانواده ها هم با یکدیگر زندگی می کنند .


دکتر کریمی دخالت خانواده ها را یکی از چالش های بوجود آمده در زندگی دانست و گفت: علت آن است که زوجین نمی توانند در برقراری ارتباط با خانواده همسر موفق باشند. از طرفی دیگر فضای فرهنگی ساخت این شبکه های مجازی مربوط به سازنده آن به گونه ای است که خانواده درگیر و رویاروی با این اختلافات نیست.


وی افزود: فضای سیاسی اقتصادی کشورهای غربی ایجاب می کند اغلب از خانواده هایشان دور باشند لذا از شبکه های مجازی برای برقراری ارتباط استفاده می کنند.


حال ما در صددیم تا مانع ورود این شبکه های اجتماعی به فضای فرهنگی کشور شویم و از ابزار فیلترینگ در این جهت استفاده می کنیم؛ در حالیکه معتقدم مشکل از اینجا نیست، بلکه شیوه ی استفاده از ابزار مهم است.


کریمی از فرهنگ به «شیوه ی استفاده» تعبیر کرد و افزود: اگر ابزار و تکنولوژی از فرهنگ جلوتر باشد آثار سوء بدنبال دارد.


این جامعه شناس و استاد دانشگاه تشریح کرد: از آنجا که تداخل فرهنگی در کشورهای جهان سوم از قبل پیش بینی شده نیست لذا مدرنیته ی میانی ( یا مدرنیته ی درگذار یعنی فاصله ای که بین جامعه ی سنتی با جامعه ی مدرن ایجاد می شود) را می پذیرد در این شزایط الگوگیری از غربی ها با ایجاد شبکه های اجتماعی داخلی و مشابه فایده ای ندارد.


وی معتقد است: فضای فرهنگی را باید به سمتی ببریم که شرایط فرهنگی برای پذیرش یک تکنولوژی ایجاد و کارکردهای مثبت آن ابزار معرفی شود و خانواده ها بر اساس آن کارکردها تصمیم گیری کنند، از طرفی دیگر در جوامع جهان سوم خانواده ها با دغدغه ی فرهنگی کمتری مواجه اند چراکه آنقدر غرق سیاست و اقتصاد می شوند که از فضای فرهنگی فاصله می گیرند.


نبود "متولی خانواده" مهمترین چالش پیش رو/ مشاوره قبل از ازدواج نه قبل از طلاق از طلاق

دکتر کریمی یکی از مهمترین دغدغه های پیش رو در ایران را نبود یک "متولی خانواده" دانست و گفت: آموزش ها در ایران عموما متعلق به بعد از ازدواج است و مشاوره ی قبل از ازدواج را یک تابو می دانیم.

این جامعه شناس می گوید: متاسفانه هنوز نتوانستیم در خانواده های ایرانی آموزش دهیم که زن و مرد اختلافات خود را چگونه حل کنند لذا این اختلافات در شبکه های مجازی پررنگ تر شده و فرد بین انتخاب های فضای مجازی و انتخاب حقیقی دچار سردرگمی می شود.

وی خیانت را یکی از آثار منفی شبکه های مجازی می داند و ادامه می دهد: شرایط مجازی این اجازه را می دهد که ارتباطات نیمه خصوصی بین افراد شکل گیرد و اگر این ارتباطات نیمه خصوصی به ارتباط خصوصی تبدیل شود عنوان خیانت پیدا می کند لذا فضای نیمه خصوصی خیانت محسوب نمی شود.

دکتر کریمی معتقد است: اگر این فرهنگ در خانواده ها ایجاد شود که سه مولفه مهم شرایط زندگی اجتماعی عمومی، نیمه خصوصی و خصوصی افراد رعایت شود کار به خیانت نمی رسد؛ و اگر این مسئله را بپیریم که آنچه که در فضای مجازی منتشر می شود متعلق به بخشی از زندگی اجتماعی عمومی ماست و نه شرایط زندگی نیمه خصوصی درآنصورت مشکلی پیش نخواهد آمد.

وی تاکید کرد: تمام اختلافات زمانی بوجود می آید که افراد در فضای مجازی وارد زندگی نیمه خصوصی و خصوصی یکدیگر می شوند.

وی افزود: هنوز نگاه سنتی به ازدواج کنار گذاشته نشده است لذا افراد با فضای مجازی نمی توانند کنار بیایند.

این جامعه شناس در حالیکه می گوید طلاق گرفتن در کشورهای غربی به راحتی نیست، مشاوره های قبل از ازدواج و نه قبل از طلاق را در این راستا تاثیر گذار می داند.


ترویج سبک زندگی غربی در شبكه هاي اجتماعي

یک مددکار اجتماعی که عمده مراجعه کنندگان به کلینیک های مددکاری اجتماعی را زنان سرپرست خانوار اعلام می کند، می گوید: اعتیاد همسر و خیانت بیشترین علل طلاق در سال های اخیر می باشد.

طالبعلی پورشریعه افزود: چيزي كه رنج آور است و ما به عنوان متوليان حمايت از اين اقشارآسيب پذير با آن دست به گريبان هستيم، عوارض ناشي از طلاق و مشقات و آلام بعد از آن براي بازماندگان طلاق و خانواده هاي آنان است.

وی ادامه داد: عدم شناخت كامل زوجين قبل از ازدواج، عدم اطلاعات كافي، بي بهره بودن از مشاوره هاي قبل از ازدواج و همچنين عدم مراجعه به مشاورين متخصص در موقع بروز اختلافات خانوادگي و خصوصا در سالهاي اخير گسترش شبكه هاي ماهواره اي كه به رواج فرهنگهاي غلط مي پردازد از دلايل عمده ي جدايي هاي زود هنگام وافزايش آمار طلاق گرديده است .

این مددکار اجتماعی در این خصوص اظهار داشت: آمار منتشره ايرانيها در استفاده از شبكه های اجتماعي قطعا نگران كننده است و راه حل هايي در جهت عدم آسيب به بنيان خانواده را مي طلبد.

پورشريعه می گوید: لازم است بدانيم قبل از بروز هر اختلاف و عيان شدن آن، نوعی طلاق عاطفي در بين زوجين رخ مي دهد به طوري كه درروابط صميمي بين زوجين خلل وارد کرده و پيوندهاي اساسي خانواده را دچار گسلهاي عميقي مي سازد.

وی ايجاد فضاي بی اعتمادی با انتشار پیام منفی در بين خانواده ها، بي توجهي به سبك زندگي با آموزه هاي ديني و اسلامي و فرهنگ اصيل ايراني و ترویج سبک زندگی غربی دربرخي از شبكه هاي اجتماعي را از جمله پیامدهای استفاده از این شبکه ها در ایران نام برد و گفت: نشان گرفتن زوج هاي جوان و القا نوعي تربيت با سبك غربي دقيقا باعث شكاف عاطفي بين زجين مي گردد و با دور ساختن آنان از مبادي ديني و فرهنگ غني ايراني مي تواند مشكل ساز شود.

مدير كلينيك مددكاري اجتماعي باران با بیان اینکه اعضای خانواده اکثر وقت خود را با تلفن همراه می گذرانند گفت: قطعا جذابيت بعضي پيامها و افراد در فضاي مجازي كه حتي شايد اكثر آنها واقعي نباشند ، ميتواند اثرات منفي و غير قابل جبراني بر روي روح و روان زوجين گذاشته و پايه هاي زندگي شان را سست نمايد.

پورشریعه افزود: در سبک زندگی غربی، خط قرمزی تعریف نشده است، فساد اخلاقی به عنوان یک معضل اجتماعی و فرهنگی به شمار نمی آید، حیا و عفت در فرهنگ لغات غربی، کلماتی ناآشنا و بی معنی هستند. روابط بی قید و شرط امری عادی به حساب می آید و مایه تاسف است که این فرهنگ و آداب در قالب دهکده مجازی و با هدف شوم تهاجم فرهنگی در زندگی ملت مسلمان ایران رسوخ پیدا کرده است.

وی ادامه می دهد: اعتماد یکی از مهمترین پایه های زندگی فردی و اجتماعی افراد یک جامعه به شمار می رود که در شبكه هاي مجازي به راحتی مورد هجوم قرار گرفته است چرا که افراد بدون هیچ شناختی که به واسطه برخورد کلامی و حضوری صورت بگیرد با یکدیگر آشنا می شوند و همین عدم شناخت باعث بروز و ظهور فسادهای اخلاقی و برملا شدن رازهای مگوی انسان ها و در نهایت بی اعتمادی میان افراد جامعه و خانواده ها می شود.

به گفته پورشریعه این موارد پيش زمينه اي جهت ايجاد طلاق عاطفي مي باشد که در آن زوج‌ها در بیگانگی دنیای یکدیگر گم شده‌ و فقط برای هم حکم یک هم‌خانه که به هم عادت کرده‌اند را دارند.

بنا بر نظرات این مددکار اجتماعی ، مشاوره‌های خانوادگی بهترین روش پیشگیری از طلاق عاطفی می باشد. همچنین فرهنگ سازی از طریق رسانه‌ها، ارائه خدمات روانشناختي ، مراجعه به مشاور در هنگام بروز مشکلات از ابتدا، صرف کردن زمانی مشخص توسط زوجین باهم و ديگر تمهيدات لازم می تواند از جمله راهکارهای مقابله با این مشکل و كاهش طلاق عاطفي و طلاق باشد.

بر اساس این گزارش؛ همه اینها تنها گوشه ای از حضورمخرب برخي شبكه هاي مجازي در میان خانواده های ایرانی است. البته ابعاد وسيعتري مي توان در آثار مخرب اين شبكه ها در زندگی افراد تحليل نمود كه نياز به كنكاش فراواني دارد. ضمن اينكه با تدبیر بیشتر مي توان همچون دیگر کشورها از این ابزارها استفاده بهينه کرد.

گزارش: سیده سعیده فلاح