مصطفی داننده:  آیات منتظری، خامنه‌ای، مهدوی کنی، ربانی املشی، هاشمی رفسنجانی، امامی کاشانی، جنتی، طاهری خرم آبادی، موسوی اردبیلی، یزدی، خاتمی، صدیقی و موحدی کرمانی، 13 امام جمعه‌ای هستند که طی 35 سال گذشته بر کرسی امامت جمعه تهران تکیه زدند و عبای امام جمعه‌ای تهران را به دوش انداختند.

از آیت‌الله طالقانی تا آیت‌الله موحدی کرمانی، اولین و آخرین امامان جمعه منصوب تهران، نماز جمعه پایتخت اهمیت فراوانی در فضای سیاسی کشور داشت. بسیاری از تحلیلگران سیاسی جهان اعتقاد داشتند که خطبه‌های مطرح شده در این نماز، موضع گیری رسمی جمهوری اسلامی است.

همین امر باعث شده بود تا مطرح ترین روحانیون کشور در عرصه سیاسی و اجرایی طی 35 سال گذشته بر این کرسی تکیه بزنند. با بررسی تاریخ نماز جمعه تهران و با بررسی سوابق امامان جمعه، می‌توان به این نتیجه رسید که می‌شود خطیبان جمعه تهران را به دو دسته عمده تقسیم کردند. روحانیون اجرایی و سیاسی و روحانیون حوزوی.

در دو دهه اول انقلاب یعنی دهه 60 و 70، امامت نماز جمعه تهران بر عهده روحانیون طراز اول و سران کشور بود. کسانی که عهده دار مسئولیت‌های سنگین کشور از قائم مقام رهبری تا ریاست قوای مختلف بودند.

اولین امام جمعه تهران به عهده آیت‌الله طالقانی بود. روحانی که عمر امامتش 6 هفته بیشتر طول نکشید و او در 19 شهریور سال 58 دار فانی را وداع گفت. امام خمینی، آیت‌الله طالقانی را، ابوذر انقلاب می‌دانستند.

بعد از آیت‌الله طالقانی، قرعه نماز جمعه تهران به نام آیت‌الله منتظری زده شد. روحانی برجسته‌ای که بسیاری او را در آن زمان نفر دوم انقلاب می‌دانستند. آیت‌الله منتظری که در آن زمان عهده دار ریاست مجلس خبرگان قانون اساسی بود در 21 شهریور سال 58 با حکم امام به این وظیفه منصوب شد. آیت‌الله منتظری نیز اما در ادامه راه ترجیح داد راهی قم شود تا تهران بعد از گذشت چهار ماه، امام جمعه‌ی دیگری را تجربه کند.

بعد از آیت‌الله طالقانی و آیت‌الله منتظری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سومین امام جمعه تهران بود که با حکم امام خمینی به این سمت منصوب شدند. حضرت امام در این حکم آورده بودند که:« جنابعالى که بحمد اللَّه به حُسن سابقه موصوف و در علم و عمل شایسته هستید به امامت جمعه تهران منصوب مى‏باشید»

دومین امام جمعه تهران در خاطرات خود در مورد آیت‌الله خامنه‌ای می‌نویسد:«  با وجودی که افرادی چون آیت‌الله بهشتی نیز در قید حیات بودند، من هم آیت‌الله خامنه‌ای را برای نماز جمعه تهران پیشنهاد دادم چون معتقد بودم ایشان در خطابه که از ارکان نماز جمعه است، از دیگران مسلط تر است و حتی در اولین نماز جمعه آیت الله خامنه‌ای هم عنوان کرده ام که « رکن نماز جمعه خطبه‌های آن است و آقای خامنه‌ای بهتر از من خطبه می‌خوانند»

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دوران امامت جمعه خود که از دی ماه 1358 تا به امروز ادامه داشته است، عهده دار ریاست جمهوری و رهبری انقلاب اسلامی بوده اند. که نشان از اهمیت این جایگاه در نزد امام و رهبری انقلاب دارد.

بعد از انتصاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و به دلیل مشغله‌های فراوان ایشان، تریبون نماز جمعه تهران، امامان جمعه موقت دیگری را در کنار این روحانی برجسته ایران تجربه کرده‌اند. آیت‌الله موسوی اردبیلی چهارمین امام جمعه‌ای محسوب می‌شود که در تهران اقامه نماز کرده است؛ او را باید همچنین نخستین امام جمعه موقت تهران دانست. آیت الله موسوی اردبیلی نخستین نماز جمعه را در 24 بهمن 59 اقامه کرد؛ وی در فاصله سال‌های 59 تا 68 مجموعا 96 بار در سنگر نماز جمعه حاضر و خطبه‌های نماز را ایراد کرد.

در کنار این ائمه جمعه، آیت‌الله هاشمی دیگر روحانی برجسته کشور بود راهی نماز جمعه تهران شد. هاشمی در 12 تیر ماه سال 1360 و در روزهایی که آیت‌الله خامنه‌ای به سبب ترور نافرجام در بستر بیماری و در بیمارستان به سر می‌بردند، برای نخستین بار امامت جمعه تهران را بر عهده گرفت.

بعد از هاشمی، آیات، امامی کاشانی، جنتی، مهدوی کنی و ربانی املشی عهده امامت نماز جمعه تهران بودند. هاشمی رفسنجانی در خاطرات سال 65 خود « در مورد برنامه ریزی برای سخنرانی از تریبون نماز جمعه پایتخت، نوشته است: به آیت‌الله خامنه‌ای تلفنی گفتم که نماز جمعه آینده را اقامه کنند. قرار گذاشتیم در سال بیست هفته ایشان و بیست هفته من و هشت هفته آیت الله موسوی اردبیلی و چهار هفته آقای امامی کاشانی اقامه نمایند».

هاشمی همچنین در خاطرات 5 آبان سال 68 خود می‌نویسد که موسوی اردبیلی به وی گفته است که دیگر قصد ندارد برای نماز جمعه به تهران بیاید. و به این ترتیب دوران نماز جمعه موسوی اردبیلی به پایان رسید.

بعد از رحلت امام نیز، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، آیت‌الله احمد جنتی و آیت‌الله طاهری خرم ابادی را به عنوان امام جمعه تهران منصوب کردند. همانطور که مشاهده می‌شود در دهه 60 و 70، کسانی عهده دار نماز جمعه تهران بودند که دارای عالی ترین مقامات کشور بودند و از نماز جمعه تهران برای بیان مشکلات کشور استفاده می‌کردند. بیان مسائل جنگ، مشکلات کشور، پیام امام و بسیاری از مهم‌ترین مسائل کشوری و بین المللی، توسط این روحانیون از این تریبون با مردم درمیان گذاشته می‌شد. همین سخنان باعث می‌شد تا رسانه‌های ایران و جهان، فرکانس‌های خود را در روز جمعه به روی دانشگاه تهران تنظیم کنند تا ببیند، مسئولان کشور در نماز جمعه به چه مسائلی اشاره می‌کنند.

بعد از این دو دهه، بسیاری از این روحانیون از این سمت کناره گیری کردند یا به ندرت در نماز جمعه تهران حاضر می‌شدند. همین امر باعث شد تا دگرگونی در نسل امامان جمعه تهران بوجود آید. این تغییر هم در افراد و هم در جایگاه روحانیون شکل گرفت. همانطور که اشاره شد نسل اول امام جمعه‌های تهران از برجسته ترین مسئولان کشور بودند اما نسل دوم را روحانیون حوزوری شکل می‌دهند که چندان سابقه اجرایی ندارند.

سید احمد خاتمی، نماینده مجلس خبرگان رهبری، از جمله این روحانیون بود که بعد از کسالت آیت‌الله یزدی راهی نماز جمعه تهران شد. بعد از او کاظم صدیقی و موحدی کرمانی نیز، به عنوان امامان جمعه تهران انتخاب شدند تا نسل جدیدی از روحانیون در نماز جمعه شکل بگیرد. به نظر می‌رسد با حضور این افراد نماز جمعه تهران از سال‌هایی که محور مسائل سیاسی بود به سوی مسائل عبادی و اخلاقی کشیده شد.