شمال نیوز: اصولاً فلسفه وجودي نظارت مقامات غير اجرايي بر انتخابات، سلب قدرت از قوه مجريه است اين قوه به علت داشتن امكانات اجرا، توانايي نفوذ در انتخابات يا متوجه كردن آراي مردمي به سمت و سويي خاص را دارد.
اشاره : 26 تيرماه سالروز تاسيس شوراي نگهبان است . نهادی که مردم در ماه های منتهی به انتخابات نام آن و نصمیم سازان آن را بیشتر می شنوند .
چرایی تشکیل و ضرورت شورای نگهبان ، نقش شبكه نظارت در شوراي نگهبان و برنامه‌ها و اقدامات و برخی از سئوالات دیگر موجب شد تا خبرنگار شمال نیوز به سراغ رييس دفتر نظارت و بازرسي شورای نگهبان استان مازندران رفته و از چند و چون فعالیت آن و دفتر استانی مستقر در مازندران آگاهی یافته و به اطلاع کاربران برساند .
ماحصل گفتگوی شمال نیوز با سید جعفر حسینی نیا را با هم می خوانیم :
• آقای حسینی نیا ؛ در آغاز این سئوال مطرح می شود شوراي نگهبان چگونه شکل گرفت و چرا روز 26 تیرماه به این نام ، نامگذاري شده است ؟
با آرزوي قبولي طاعات و عبادات در ماه بابركت رمضان، از خداي بزرگ عاجزانه مي خواهيم كه همه ما را از فيوضات و نعمات و بركات شبهاي قدر و همچنين باقيمانده ماه مبارك رمضان بهره مند فرماييد.
در آستانه 26 تيرماه سالروز تاسيس شوراي نگهبان قرار گرفته ايم ضمن تبريك اين روز به ساحت ولي امر مسلمين حضرت آيت العظمي خامنه اي و ملت قهرمان و ولايتمدار و همچنين به شبكه بزرگ نظارت نيز تبريك عرض‌‌‌‌‌مي‌كنم.
حضرت امام خميني (ره) در روز نخست اسفند سال 1358 حضرات آقايان لطف الله صافي گلپايگاني، احمد جنتي، عبدالرحيم رباني شيرازي، محمدرضا مهدوي كني، صانعي و غلامرضا رضواني را به عنوان فقهاي شوراي نگهبان منصوب فرمودند. در 24 اسفند 58 انتخابات نخستين دوره مجلس شوراي اسلامي برگزار شد.
اين مجلس در هفتم خرداد 59 آغاز به كار كرد و پس از بررسي اعتبارنامه ها و انتخابات هيأت رئيسه در نخستين اقدامات خود در 26 تير ماه 59، از ميان حقوقدانان معرفي شده از سوي شوراي عالي قضايي 6 نفر شامل علي آراد، گودرز افتخار جهرمي، محمد صالحي، حسين مهرپور محمدآبادي، محسن هادوي و مهدي مهدوي را براي عضويت در شوراي نگهبان برگزيد و اين شورا رسما كار خود را آغاز كرد. پس از تكميل اعضاي شوراي نگهبان، دكتر حسن حبيبي، سخنگوي شوراي انقلاب در پايان آخرين جلسه شورا، اعلام كرد: امروز با تشكيل مجلس شوراي اسلامي و تكميل اعضاي شوراي نگهبان، كار شوراي انقلاب كه يك نهاد قانونگذاري بود، پايان يافته است. به همين دليل اين روز را «روز شوراي نگهبان» نامگذاري كردند
• اساسا فلسفه وجودي شوراي نگهبان براي چيست؟
علت اصلي پيش‌بيني نهاد شوراي نگهبان طبق اصل 91 قانون اساسي دو امر است.
ابتدا: حراست از احكام اسلامي
ديگر: صيانت از قانون اساسي
لذا اصل 91 قانون اساسي اين چنين مي‌گويد:
به منظور پاسداري از احكام اسلامي و قانون اساسي از نظر عدم مغايرت مصوبات مجلس شوراي اسلامي با آن‌ها، شوراي به نام شوراي نگهبان تشكيل مي‌شود:
• واقعا با توجه به بيان شرايط داوطلبان و تبيين نحوه برگزاري انتخابات در قوانين انتخابات، چه ضرورتي به نظارت بر انتخابات وجود دارد؟
براي داوطلبان شركت در انتخابات، قانون اساسي يا عادي شرايطي را پيش‌بيني كرده است.
شرايط داوطلبان رياست جمهوري نيز در اصل 115 قانون اساسي بيان شده است.
شرايط داوطلبان در مجلس شوراي اسلامي و همچنين خبرگان رهبري در قوانين مربوط به هر كدام ذكر شده است با وجود اين نظارت يك مرجع بي‌طرف و بي‌غرض بر روند انتخابات ضروري است
افزون بر اين مطالب فلسفه نظارت بر انتخابات 1- پيشگيري از رقابت ناسالم ميان داوطلبان2- جلوگيري از تخلفات و خطاهاي برگزاركنندگان انتخابات3- صيانت از آراي مردم است.
هرجا تخلّف، تقلّب و خطاي مجري قانون محتمل باشد، نظارت بر اجرا نيز لازم است.
به عنوان مثال: در باب وقف، شخصي به منزله«متولي» عهده‌دار وظيفه نگهداري از موقوفه است. شخص ديگري نيز به منزله «ناظر» تعيين مي‌شود تا بر كار متولي نظارت كند.
در مورد وصيت نيز چنين است. وصيت كننده براي حصول اطمينان از اجرا صحيح و دقيق وصيت‌نامه، فردي را به عنوان ناظر تعيين مي‌كند.
در حقوق عمومي نيز مسئله نظارت از اهميت زيادي برخوردار است.
قانون اساسي نظارت متقابل را براي قواي سه‌گانه پيش‌بيني كرده است. بدين صورت كه مجلس شوراي اسلامي از طريق ديوان محاسبات بر قوراي ديگر نظارت مالي دارد، (اصل 54 و 55 قانون اساسي)
قوه قضائيه از طريق سازمان بازرسي كل كشور بر قواي ديگر نظارت مي‌كند(اصل 174 قانون اساسي) و رئيس جمهور نيز به عنوان پاسدار قانون اساسي، بر قواي ديگر از نظر اجراي صحيح قانون نظارت مي‌كند. (اصل 113 قانون اساسي)
با وجود اينكه وظايف هريك از قواي سه گانه در قانون به روشني بيان شده است، اما اين مسئله اهميت نظارت را بر اقدامات آنان منتفي نساخته و قانون براي ايجاد تعادل و موازنه در قدرت و پيشگيري از سوء استفاده يا خطاهاي احتمالي، مسئله نظارت را مطرح كرده است. اين در حالي است كه قواي سه‌گانه كشور مستقل از يكديگر عمل مي‌كنند. نفي نظارت بر اجراي قانون به معناي نفي احتمال تخلّف، تقلّب و خطاي در اجراست. و هيچ فرد عاقلي نمي‌تواند احتمال اين امر را منتفي بداند.
• چرا نظارت بر انتخابات به شوراي نگهبان واگذار شده است؟
از آنجا كه برگزاركننده انتخابات قوه مجريه است. بنابراين مرجع نظارت بايد نهادي غير از قوه مجريه باشد. اصولاً فلسفه وجودي نظارت مقامات غير اجرايي بر انتخابات، سلب قدرت از قوه مجريه است اين قوه به علت داشتن امكانات اجرا، توانايي نفوذ در انتخابات يا متوجه كردن آراي مردمي به سمت و سويي خاص را دارد.
به همين دليل، اين مساله همواره ذهن قانونگذاران اساسي را به خود مشغول و آنان را وادار كرده تا در اين باره تمهيداتي انديشيده، و نظارت را به نهادي خارج از دستگاه اجرايي محول كنند.
بدين ترتيب دو نكته مورد قبول همگان است:
نكته اول آن است كه نظارت بر انتخابات ضروري است.
نكته دوم اين است كه ناظر بايد غير از نهاد برگزاركننده انتخابات باشد.
در جمهوري اسلامي ايران، نظارت بر انتخابات به شوراي نگهبان به منزله يك نهاد يا سازمان مستقل و نهادي كه در نتيجه انتخابات كمترين نفع را دارد، واگذار شده است، تنظيم كنندگان قانون اساسي به اين مطلب توجه داشته‌اند و با وجود طرح پيشنهادهاي ديگر، شوراي نگهبان را براي نظارت بر انتخابات صالح‌دانسته‌اند و به آن نهاد واگذار كرده‌اند!
• نقش شبكه نظارت در شوراي نگهبان و برنامه‌ها و اقدامات در خصوص اين شبكه در ايام غير انتخاباتي را بيان كنيد؟
نقش شبكه نظارت در شوراي نگهبان از جهات مختلف قابل توجه است. شبكه نظارت جزئي از مجموعه ساختار اجرايي شوراي نگهبان است. كه اين مجموعه در واقع به عنوان جزئي موثر، كارآمد و پويا براي تحقق هدف مهّم شوراي نگهبان كه همان انجام نظارت بر انتخابات است ايفاي نقش مي‌نمايد.
و در راستاي حفظ و نگه داشت شبكه نظارت برنامه‌ها و اقدامات متنوعي همانند همايش بصيرتي(سالي دوبار)، آموزش در سطوح مختلف شبكه نظارت، برگزاري همايش‌هاي تخصصي و نشريه ناظر به صورت الكترونيكي و تحريري منتشر و در اختيار شبكه نظارت قرار مي‌گيرد و ... در مجموعه با اين اقدامات هدف اين است تا به ارتقاي سطح كمي و كيفي شبكه نظارت بينجامد تا نظارت بر انتخابات به عنوان يكي از مهمترين اهداف شوراي نگهبان بيشتر انجام پذيرد.
