یکی از بزرگترین اتفاقات فرهنگی-اجتماعی که طی سالهای اخیر در مازندران بوقوع پیوسته، قطع یقین به راه اندازی پایگاههای متعدد خبری-تحلیلی مجازی مربوط می شود که طی آن خلاء بزرگ اطلاع رسانی فوری و بروزرسانی اخبار استانی در مازندران در مسیر برطرف شدن قرار گرفت.
شمال نیوز، مازند نومه، دریا نیوز، اصولگرا، شمال پرس، شمال امروز، شمال فردا، عصر شمال، مازنیوز، مازند نیوز، شبکه نیوز، صنایع نیوز، شمالنا، بصیرآنلاین، وطنم اراء، کیاپی نیوز، بابل نیوز، تی تی نیوز، نوشهر نیوز، البرز شمال، شاهد، روزنه، بنچاق، قلم نواز، شمیم شمال، پیروز ۲۵، دریا دیم، قائمشهر۱۰، سوادکوه نیوز، نکانیوز، کنارنیوز، سخن نیوز، بی بی ان ان، پندارنیوز، فرح آباد، دلنواز، انگیزه و دهها سایت و و بلاگ ریز و درشت دیگر در پهن دشت اندیشه های نو سبز شدند تا رسالتی را محقق ساخته و اصطلاحاً علم های افتاده را از زمین بردارند و پرچم ها را به احتزاز درآورند!
اتفاقاً این نهضت خبری که تقریباً از سال ۸۲ آغاز شد تا یکی دوسال قبل تقریباً خوب عمل کرد و توجه همه مخاطبان اعم از مردم و مسئولین را بخود جلب کرد و انعکاس مطالب با صداقت و شفافیت و شجاعت انجام می پذیرفت، اما در یکی دوسال اخیر و مشخصاً در سال ۸۹ بخاطر کثرت رقبا و رقابتها و اعتبار کسب شده در افکار عمومی و رویکرد مدیران برای پاسخگوئی و اصطلاحاً گرمی بازار خبر و رسانه مجازی، دچار آسیب های جدی شده، تا جائیکه بحران تاثیرگذاریِ متاثر از بحران آمار مخاطب و نفوذ اهالی قدرت و نیز فرصت طلبها، شدیداً برای این پایگاهها آزارنده شده و کار بجائی رسیده که شبیه داستان شان نزول سوره شریفه تکاثر، برخی از این پایگاهها با ترفندهایی دست به دامان تشکلاتی همچون آلکسا و غیره شده تا آمار بازدیدکنندگان و بازدیدهای احتمالی را به رخ هم کشیده و آنها را دلیل برتری جوئی خود و از سکه انداختن رقیب تلقی نمایند!
کم خبری، بروز نبودن سایت ها، کاهش منابع استنادی، عدم غنای محتوایی تحلیلها، عدم تنوع گرایش های نوشتاری، صفحه آرائی نامناسب و تکراری، کاهش قابلیتهای خدمات دهی، انتقادی نبودن مطالب و گزارشات و مصاحبه ها، تیترهای چاپلوسانه، استفاده از عناصر ناکارآمد و فاقد قلم رسانه ای، تکراری بودن مطالب، خنثی بودن مطالب، کپی برداری از سایتهای کشوری، عدم ارتباط دوطرفه مناسب با مخاطبین، عدم ارتباط با محافل فکری، سطحی نگری و بسنده کردن به نگاههای سنتی و عامه پسند، عدم سرعت کافی گردش خبر و تحلیل، عدم اطلاعات کافی و فقدان حضور مستقیم در محیط های خبرساز مجموعه نگرش انتقادی است که می توان به جامعه رسانه های مجازی استان داشت که در اصل به همان سرنوشتی رفته اند که پیش از آنها مطبوعات یعنی رسانه های مکتوب مازندران به همان راه کشانده شده بودند!
علل رسیدن به چنین سرنوشتی را شاید بتوان در منفعت طلبی ها و سود خواهی ها، موقعیت جوئی ها، رسالت گریزی ها، حقیقت ستیزی ها، خودفروشی ها، حرفه ای گری ها، بازاریابی ها، روکم کنی ها، تاثیرپذیری ها، ارعاب پذیری ها، معامله گری ها، نوکری ها، چاپلوسی ها و خوش خدمتی ها، دروغ گوئی هاو بهتان زنی ها، تخریب ها و ترور شخصیت ها، تبانی ها و کتمان های حقایق، کینه ورزی ها و انتقام جوئی ها، مدیرستائی ها و مداحی گری های کاذب، امتیازخواهی ها و رانت جوئی ها، نامخواهی ها و کیش شخصیت ها و دهها گزینه مشابه و مبتلابه دیگر جست که رئوس آسیب هائی هستند که امروز غالب پایگاههای خبری مجازی مازندران را محبوس کرده اند تا جائیکه دریغ از یک مقاله تاثیرگذار انتقادی و منصفانه و یا ادامه دادن خط انتقادی گذشته که صادقانه برای تصحیح عملکرد مدیران استان در جریان بود!
امروز صفحه اول و سایر صفحات پایگاههای خبری-تحلیلی مازندران آکنده از مطالب خنثی و بی تاثیری است که بود و نبود آنها یکی است و هیچ ذوقی را برای تحریک ذائقه مخاطب خاص و عام تولید نمی کند و این همان نقطه رکودی است که برای دنیای خبر یک فاجعه و افتضاح ارتباطی است و اینجاست که رسانه ها باید هر چه سریعتر این پیکره بیمار را به بیمارستان اجتماعی برده و در اتاق عمل ارتباطات به دست جراحان جامعه شناس سپرده تا با فوریت آن را جراحی و درمان نمایند!
موکداً تاکید می کنم آنچه که رعایتش برای یک رسانه مهم است، رسالتی است که بعهده اش نهاده شده و نیز مرزبندی رسانه با خطوط قرمز نظام است، و گرنه درگیر شدن، دلگیر شدن و گلایه کردن مسئولان بالادست، تهدید و ارعاب صاحبان قدرت و موقعیت، از دست دادن مزایای خرد و کلان اجتماعی و اعتباری، بایکوت اداری و محاصره ارتباطی و غیره از تبعات همیشگی حرفه خبری است و ما نباید با تصمیمات فردی آنهم با گرایشات احساسی، یک رسانه را تا حدی خنثی کنیم که امروز دیگر توسط مخاطبان انتخاب اول محسوب نگردد!
شاید علت این همه فاصله گرفتن با آرمانها و رسالتهای حرفه ای، عدم راه اندازی هیئت تحریریه قوی با استفاده از نخبگان و فرهیختگان دانشگاهی و اجتماعی با توانائی های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی بوده که متاسفانه به تغذیه خودجوش و کاملاً پراکنده ای دلخوش شده که اولاً سیاستگذاری نمی شوند و ثانیاً همه جانبه نظر نمی کنند و ثالثاً فول تایم عمل نمی کنند و رابعاً آنها هم دچار همین آسیبهایی هستند که متوجه رسانه های مجازی است که فوقاً بیان شده اند!
در اولین نمایشگاه مطبوعات استانی در دو سال گذشته نوشته بودم که مطبوعات و رسانه های مکتوب مازندران، بروشورهای تبلیغاتی و رپرتاژهای خبری مدیران اند، اما امروز باید بگویم که رسانه های مجازی هم به همین روز افتاده اند و بیشتر از آن که دغدغه خبری و اطلاع رسانی داشته باشند، در جستجوی دریافت تبلیغات و آگهی و مسائل سفارشی دیگرند و وقتی نوبت به خبر و تحلیل می رسد، یا از هم کپی می کنند و یا به شکل کاملاً کانالیزه از مبادی خاص اداری دریافت و انتشار خبر می کنند!
جالب اینجاست که امروز رابطه بازی و تاثیرگذاری تا اندازه ای در این عرصه و حرفه عمیق و جدی شده که حتی پایگاههای خبری-تحلیلی از انعکاس نظرات انتقادی مخاطبان نیز استنکاف می ورزند و غالب خبرها یا بی نظرند و یا حامل نظرهای خنثی و بی بهایند و این نه تنها انگیزه ای نمی سازد، بلکه ذائقه های گذشته را نیز می خشکاند!
نمونه بارزی که می توانم از آن یاد کنم اتحاد رسانه های مجازی مازندران در دفاع از مدیران ارشد استان بود که توسط مشرق نیوز بلحاظ خرید ماشین تشریفاتی و غیره مورد انتقاد قرار گرفته بودند! و این برایم کاملاً بهت آور بود که کار رسانه های مجازی در مازندران بجائی کشیده شده که نقش روابط عمومی استانداری را بازی می کنند تا جائیکه روابط عمومی استانداری نیازی به دادن اطلاعیه و یا دفاعیه ندیده و با سکوت از کنارش گذشت! در حالیکه این رسانه ها در بالاترین حد حسن ارتباط خود می بایست به انعکاس دفاعیه استانداری مبادرت ورزند!
خیلی بجاست که اگر مدیران رسانه ها به مقایسه آماری خبرها و تحلیل های همراه، خنثی و منتقد توجه نمایند تا معلوم گردد که آقایان تا چه اندازه به رسالت حرفه ای خود توجه دارند و تاسف بارتر اینکه کار را بجائی رسانده اند که پایگاههای منتقد بسرعت قابل کنارگذاشتن و منزوی شدن اند، غافل از اینکه این سرنوشت روزی سراغ خود آنها هم خواهد رفت!
حقیر معتقد است که رسانه ها نه محل دعوا و کشمکش دائم اند و نه محل داد و ستد و معامله اند و ما ضمن اینکه نباید در قبال مدیرانی که به مردم و جامعه خدمت می کنند، شمشیر را از رو بسته و بی مبالات و بی انصاف باشیم، اما این به معنای کتمان حقایق، انسداد انتقادهای منصفانه و سازنده، چاپلوسی ها و تملق های فریبکارانه، ستایش های مرعوبانه، تجلیل های طمع ورزانه و منفعت جویانه نیست، بلکه ما باید به حرمت سوگندی که خداوند متعال در قرآن به قلم خورده، حرمت فلم را حفظ کرده و جز حقیقت ننویسیم و جایی که باید سخن بگوئیم خاموش نمانیم و جائی که باید خاموش باشیم، فریاد نکنیم و یا به تعبیر رهبر عزیز برای بقاء و وجهه و اعتباری غیر الهی، دو پهلوگوئی نکرده و افکار عمومی را نفریبیم و کوتاه سخن اینکه اگر شجاعت نداریم، با زره پوشی کاذب خود را نفریبیم!
ضمناً علاوه بر نقدهای فوق متذکر می شوم که رسانه های مازندرانی فقط نباید به مسائل مدیران و یا خودی ها توجه کنند، بلکه امروز رسانه های مجازی در هر کجای کشور باید به اصلی ترین مسائل جامعه از جمله شفاف سازی لایه های پیچیده و غبارآلود فتنه نیز پرداخته و از معرفی چهره هایی که رفته رفته جایگزین فتنه گرهای ۸۸ می شوند، ترسی به دل راه ندهند و با ایجاد ستونهای ویژه همچنان به سربازی ولایت پرداخته و به این ارادت افتخار نیز نموده و عملکرد موثر هم داشته باشند تا مبادا، غفلتی شکل گیرد و خسارتی ببار آید!
صادقعلی رنجبر-عضو هیئت علمی دانشگاه
